“เป็นประเพณีไม่ว่าเราจะอยู่ที่ไหนเราก็สืบสานกันต่อ มันก็เหมือนตรุษจีนที่ทำต่อเนื่องกันมาแต่อันนี้เป็นประเพณีของคนพม่าเรานะ”
กวนทะมะแนะ ที่ดูๆ ไป คล้ายๆ กับกระยาสารท หรือคล้ายกับ ข้าวเหนียวแดง เหมือนๆ บ้านเรากวนข้าวทิพย์
ล้อมวงกันชุลมุนเสียงดังเอะอะโวยวาย ตอนแรกไม่เข้าใจว่าพวกเขากำลังทำอะไร เห็นควันลอยคละคลุ้ง เลยขอเดินเข้าไปด้วยความสงสัย
จู่ๆ ก็มีคนเเทรกขึ้นมา ส่งเสียงสำเนียงไทยชัดถ้อยคำ บอกว่าที่กำลังทำคือกำลังกวนข้าว เป็นประเพณีของพวกเรา เลยถามว่าคืออะไร… “แง” ชายชาวพม่าลูกจ้างแพกุ้ง ที่อาศัยอยู่ภายในตลาดกลางกุ้ง เล่าว่า เดือนที่ 11 ตามปฏิทินพม่าหรือช่วงเดือนกุมภาพันธ์นี้ ที่ประเทศเมียนมาจะมีเทศกาลเกี่ยวกับการเก็บเกี่ยวผลผลิตทางการเกษตร หรือการ “กวนทะมะแนะ” ที่สืบทอดกันมาตั้งแต่สมัยปู่ย่าตายาย ซึ่งในช่วงเวลานี้จะเป็นช่วงเวลาที่เก็บเกี่ยวผลผลิตจากไร่-นา ไม่ว่าจะเป็นข้าวเหนียว ถั่ว งา มะพร้าว และในเทศกาลนี้ต้องอาศัยการร่วมแรงร่วมใจกัน ในการกวนข้าวด้วย จากการกวนต้องใช้กระทะใบบัวขนาดใหญ่ ใช้แรงและกำลังคนเยอะ
แต่เมื่อมาอยู่ที่ตลาดกลางกุ้งต่างเมืองต่างพื้นที่พวกเขาก็ไม่ลืมที่จะสืบสานประเพณีที่เคยทำที่ประเทศพม่าในช่วงนี้ของทุกปีก็จะมารวมกลุ่มกันกวนข้าวแบบนี้ “แง” บอกว่าใครมีเงินเยอะหน่อยก็ออกเยอะหน่อย บางคน200 บางคน100 รวมตังค์กันไปซื้อข้าว ซื้อถั่ว ซื้อมะพร้าวและงาส่วนผสมครบแล้วเอามาช่วยกันทำ เฉลี่ยแล้วกระทะหนึ่งอยู่ราว 1,000 บาท
ถ้าอยู่ประเทศพม่า พอกวนข้าว ทะมะแนะ เสร็จ ก็จะเอาไปถวายพระและแบ่งแจกจ่ายคนในหมู่บ้าน เช่นเดียวกันกับที่อยู่ที่นี่เพราะกวนเสร็จก็จะแจกให้กับทุกคนที่อยู่ภายในตลาดกลางกุ้งแห่งนี้
“ทะมะแนะ” มีส่วนผสมหลักก็จะมีข้าวเหนียว มะพร้าว งาขาว งาดำ ถั่วลิสง ขิง กระเทียม เกลือ น้ำ น้ำมัน
การทำก็ไม่ยากแต่ต้องอาศัยคนเยอะหน่อยเหมือนที่เห็นในภาพ เริ่มจากเอากระทะใส่น้ำมันตั้งไฟใส่ข้าวสารข้าวเหนียวที่ล้างสะอาดและตากแห้งที่เตรียมไว้ลงคั่วกับน้ำมัน จนเปลี่ยนเป็นสีเหลืองทอง นำมะพร้าวขิง กระเทียม ที่หั่นผึ่งเเดดไว้ใส่ลงไปคั่ว และเทน้ำที่เตรียมไว้ใส่ให้ท่วมข้าว จากนั้น เอาใบตองคลุมและปิดฝาอบข้าวให้สุก จากนั้นเปิดฝาคนอีกครั้งแล้วใส่ งาคั่ว ถั่วลิสง ใส่เกลือ ใส่ลงไป อบอีกครั้ง ก่อนที่จะเปิดกระทะ และช่วยกันคน กวน นวดให้เหนียวเข้ากัน
การกวนทะมะแนะ เหมือนเป็นกิจกรรมรวมกลุ่มกันเชื่อมความสัมพันธ์ในกลุ่ม เช่นในตลาดกลางกุ้งที่ยังไม่สามารถเปิดทำการได้แต่พวกเขาก็ร่วมด้วยช่วยกันบางคนมาช่วยแรงบางคนช่วยระดมเงินเพื่อหาซื้อวัตถุดิบมาช่วยกันทำ ทำเสร็จเดี๋ยวเราก็จะช่วยกันเก็บกวาดให้กลับมาสะอาดเหมือนเดิมนี่ถือเป็นกิจกรรมคลายความเครียดของพวกเรา และสานพลังความสามัคคีในหมู่ของพวกเรา วันนี้กวนได้นิดเดียวคงแจกได้ไม่ทั่วเดี๋ยวจะกวนอีกเป็น 10 กระทะเลยนะในวันหลัง “แง” กล่าว
author
