สัมภาษณ์พิเศษ อองซานซูจี โดยTHAIPBS และ สาละวินโพสต์ : วิธีคิดของการทำงานแบบสื่อสาธารณะ

           
                     สัมภาษณ์พิเศษ อองซานซูจี โดยTHAIPBS และ สาละวินโพสต์  : วิธีคิดของการทำงานแบบสื่อสาธารณะ

                                                                                                                                  อัจฉราวดี  บัวคลี่

               การเดินทางไปสัมภาษณ์พิเศษ “อองซานซูจี” โดย ThaiPBS กับนิตยสารสาละวินโพสต์ ในช่วงกลางเดือนธันวาคม 2553  สำหรับดิฉัน มีความหมายมากกว่าการไปรายงานข่าว  แต่มันน่าจะเป็นตัวอย่างหนึ่งที่จะพออธิบายความเป็น “สื่อสาธารณะ” ของ ThaiPBS ให้ชัดเจนเพิ่มขึ้นได้บ่้าง

                มักมีคำถามเสมอ ว่าการทำงานของ ThaiPBS ที่มีสำนักเครือข่ายสื่อสาธารณะ  ฝ่ายประชาสังคม ไปสร้างเครือข่ายความร่วมมือไว้กับสื่อแขนงต่างๆ ในพื้นที่ ไปกระตุ้นให้เจ้าของประเด็นลุกขึ้นมาใช้เครื่องมือสื่อสารและเชื่อมโยงกันมาเป็นแรมปี  เครือข่ายที่ว่าเหล่านั้นจะมาสร้างความแตกต่างให้กับหน้าจอของทีวีไทยให้มีความหมายมากกว่ารายการโทรทัศน์ได้อย่างไร  และมันจะเปลี่ยนแปลงอะไรสังคมนี้ได้
 
                ดิฉันคิดว่า ชิ้นงานต่างๆ หลายๆ ชิ้นได้เริ่มอธิบายตัวเองออกมาแล้วเรื่อยๆ แล้ว เช่นกันกับครั้งนี้

               ดิฉันกับผึ้ง วันดี สันติวุฒิเมธี บรรณาธิการนิตยสารสาละวินโพสต์ เราพบเจอหน้ากันในสนามข่าวเมืองเชียงใหม่มานานหลายปี   “สาละวินโพสต์” เป็นสื่อเฉพาะทางที่เจาะลึกเกี่ยวกับประเทศพม่า เป้าหมายชัดเจนว่าต้องการสร้างความเข้าใจระหว่างคนไทยกับคนพม่า   หลายครั้งที่มีความเคลื่อนไหวเกี่ยวกับเรื่องพม่าในเชียงใหม่ ดิฉันซึ่งทำนิตยสารพลเมืองเหนืออยู่ในขณะนั้นก็ได้ไปติดตามและมักพบกับผึ้งเสมอ

               เราคุยกันมากขึ้น  เมื่อ ThaiPBS เกาะติดการรายงานข่าวเรื่องพม่า ช่วงก่อนการเลือกตั้ง 2010  ดิฉันซึ่งมาทำงานกับ ThaiPBS  ที่สำนักเครือข่ายสื่อสาธารณะ ภารกิจหลักคืองานสร้างเครือข่ายหลังจอเพื่อเชื่อมส่งต่อสู่หน้าจอผ่านกิจกรรมต่างๆ เช่นการฝึกอบรม การจัดวงเสวนา  ได้ขอคำแนะนำ และปรึกษาผึ้งหลายเรื่องทั้งการชวนเพื่อนเครือข่ายชาติพันธ์ุมาจัดวงเสวนา  การฝึกอบรมนักข่าวพลเมือง ฯลฯ   กิจกรรมเหล่านี้ทำให้เราได้ร่วมมือทำงานด้วยกันมากขึ้น  สาละวินโพสต์ซึ่งเป็นสื่อสิ่งพิมพ์และเว็บไซด์ เริ่มขยับผลิตงานเป็นสื่อโทรทัศน์ด้วยการทำคลิปนักข่าวพลเมืองและเข้ามาสื่อสารในประเด็นชาติพันธ์ุในพื้นที่สาธารณะของทีวีไทยอยู่บ้าง
 
       การมองเห็นเป้าหมายร่วมกัน คือการได้ใช้ศักยภาพของสื่อของเราทั้งสองเพื่อสร้างความเข้าใจกับสาธารณะชนในประเด็นพม่า   ทำให้โอกาสของการร่วมปฏิบัติภารกิจสำคัญด้วยกันเกิดขึ้น

       “ พี่อ้อ   ผึ้งกำลังประสานเพื่อไปสัมภาษณ์อองซานซูจี  พี่อ้อสนใจจะไปด้วยกันไหม?”  วันดี ตั้งคำถามมาตามสายโทรศัพท์ และอธิบายวิธีการ   “เอาสิ  เอาสิ” ดิฉันตอบผึ้งไปก่อนเลยทันทีด้วยความตื่นเต้น 

       สายสัมพันธ์ที่สาละวินโพสต์ มีจากการทำงานด้านพม่ามากกว่า 8 ปี  ดิฉันเชื่อมั่นว่าผึ้งสามารถเชื่อมต่อไปถึงข้างในประเทศพม่าได้ไม่ยาก  แต่ประเด็นคือ  เธอกำลังจะเชื่อมไปยังบุคคลสำคัญของโลกในสถานการณ์หัวเลี้ยวหัวต่อทางการเมืองของประเทศที่ปกครองด้วยระบอบทหารและปิดกั้นการทำงานของสื่อมวลชนมาอย่างต่อเนื่อง จึงไม่ง่ายเลยที่จะเข้าถึง   
 
           แต่น้ำเสียงของผึ้ง ทำให้ดิฉันสัมผัสถึงความตั้งใจจริงอย่างแรงกล้า  ประกอบกับความรู้สึกยินดียิ่งที่เครือข่ายให้ความเชื่อมั่นกับ ThaiPBS  ที่ช่วงเวลานั้นมีการรายงานข่าวเรื่องพม่าอย่างต่อเนื่อง  จึงบอกผึ้งว่าจะนำเรื่องนี้ปรึกษากับผู้บริหาร
 
            1 เดือนของความพยายามติดต่อไปในประเทศพม่า เพื่อยืนยันคำตอบ แต่ทุกอย่างเงียบสนิท 
             ผึ้งแจ้งดิฉันมาเป็นระยะว่า  ได้อีเมล์หาเพื่อนในสหรัฐอเมริกาซึ่งเป็นอดีตนักศึกษาที่ทำกิจกรรมเคลื่อนไหวทางการเมืองกับอองซานซูจี  ขอให้ช่วยประสานแจ้งความจำนงไปว่า มีผู้สื่อข่าวจากประเทศไทยจะขอสัมภาษณ์  ซึ่งอองซานซูจีรับทราบแล้ว           
             
              ขั้นตอนต่อไปคือการประสานกับผู้ที่จัดตารางงานของอองซานซูจี เพื่อกำหนดนัดหมายที่ชัดเจน  แต่นั่นคือปัญหา เพราะผึ้งไม่ได้รับคำตอบกลับมาทั้งจากอีเมล์และสายโทรศัพท์เลย

         การรอคอยไปเรื่อยๆ ไม่ใช่เรื่องดีแน่  ผึ้งกำหนดวันเดินทางและเดินหน้าจะไปหาคำตอบเอาเองในพม่าว่าจะได้สัมภาษณ์หรือไม่  ทางดิฉันก็หารือกับผู้บริหาร ขอคำแนะนำและประเมินสถานการณ์อีกครั้งว่าควรจะทำอย่างไร  ควรจะไปหรือไม่  ควรจะเป็นดิฉันหรือใครที่เหมาะควร
               
               ข้อสรุปจากผู้บริหารคือให้เดินหน้า  และให้เป็นดิฉัน ที่พอจะมีทักษะการทำข่าว ทักษะการถ่ายภาพอยู่บ้าง และที่สำคัญคืองานนี้จะต้องร่วมกันทำงานในสถานการณ์ที่สุ่มเสี่ยงและต้องร่วมกันประเมินหน้างานกับเครือข่ายอย่างเข้าใจด้วย       
               
               เราไม่รู้ว่าจะเกิดอะไรขึ้นบ้างข้างหน้านับแต่วินาทีที่เราก้าวเข้าสู่แผ่นดินพม่าด้วยโจทย์อันท้าทาย  เราไม่รู้เลยว่าสิ่่งที่เรามุ่งหวังและวางแผนไว้จะเป็นจริงได้มากน้อยเพียงใด  สิ่งเหล่านี้นำมาซึ่งความกดดัน และเคร่งเครียดก่อนการเดินทางมากมาย แต่เราก็เดินหน้าเผชิญกับมัน
               
               4 วันของแผนการทำงาน  เราช่วยกันประเมินสถานการณ์และแลกเปลี่ยนความคิดกันเพื่อให้งานบรรลุเป้าหมาย  เพื่อให้พวกเราปลอดภัย  เพื่อให้เพื่อนของเราข้างในปลอดภัย   เราร่วมกันเดินทางไปในหลายที่  มีเรื่องให้ต้องตัดสินใจเด็ดขาดหลายกรณี มีสิ่งที่ท้าทายของจิตวิญญานวิชาชีพ และมีสิ่งที่ต้องคิดกับการทำงานที่มากกว่างานของตนเอง 

              “สื่อเล็ก หรือสื่อใหญ่ ไม่สำคัญ  สิ่งสำคัญอยู่ที่ว่า คุณกำลังพยายามทำอะไรอยู่”  คือคำพูดของอองซานซูจี   ในจังหวะที่เราจะกล่าวลาและขอบคุณท่านที่ให้โอกาสผู้สื่อข่าวจากประเทศไทยได้สัมภาษณ์พิเศษ
               
               “เรากำลังพยายามทำอะไร ?” ดิฉันถามตัวเองอยู่เหมือนกัน  มันต้องไม่ใช่เรื่องเดี่ยวๆ เพียงแค่ว่าข้ามประเทศมาสัมภาษณ์อองซานซูจีแค่นั้นแน่ๆ    คำตอบเดียวกันซึ่งคิดว่าคงไม่ต่างจากความคิดของสาละวินโพสต์นัก คือการพยายามลงมือสร้างความเข้าใจที่ชัดเจนและถูกต้องระหว่างไทยกับพม่าผ่านงานด้านการสื่อสารที่พวกเราเชื่อว่ามีพลัังต่อความคิดและการเปลี่ยนแปลงอย่างต่อเนื่อง   
                           
               สิ่งนี้เองที่มีคุณค่ายิ่งใหญ่โดย่ไม่เกี่ยวกับขนาดใดใดของสื่อ   
               
              และนี่คือสิ่งที่ทำให้ดิฉัน “เชื่อ” ในการทำงานเชื่อมโยงเครือข่ายสื่อสาธารณะ   
              การเป็นกลไกเล็กๆ  กลไกหนึ่งที่เข้าไปเชื่อมร้อยจิ๊กซอว์ของการทำงานสร้างสังคมผ่านการสื่อสารจากหลายๆ  ส่วนที่มีอยู่  และพยายามเชื่อมร้อยศักยภาพเหล่านั้นให้เข้ามาร่วมกันประกอบส่วน ก่อร่าง และสร้างสรรค์   

               ไม่เพียงเพื่อให้ความเป็นสื่อสาธารณะของ ThaiPBS  ชัดเจนมากขึ้นเรื่อยๆเท่านั้น แต่เพื่อให้สื่อสาธารณะแห่งนี้เป็นเครื่องมือสำคัญที่เราจะได้ร่วมกันใช้มันสร้างสังคมนี้ด้วยกันต่อไปอย่างแท้จริง

                                                                      /////////

ขอขอบคุณ ผึ้ง วันดี สันติวุฒิเมธี  บก.นิตยสารสาละวินโพสต์และทีมสำหรับการร่วมงานที่มีค่า 
ขอบคุณเพื่อนๆ ชาวพม่าและกลุ่มชาติพันธ์ุสำหรับมิตรไมตรีที่ดี ดูแล ช่วยเหลือตลอดการทำงาน 
ขอบพระคุณคุณสมเกียรติ จันทรสีมา คุณเทพชัย หย่อง คุณวันชัย ตันติวิทยาพิทักษ์ ผู้บริหาร ส.ส.ท. สำหรับโอกาสและความเชื่อมั่น
ขอบพระคุณอาจารย์สมชัย สุวรรณบรรณ กรรมการนโยบาย ส.ส.ท. สำหรับคำแนะนำการปฏิบัติตัวและแง่มุมบางประเด็น

ดิฉันจะพยายามเขียนบันทึกเรื่องราวการทำงานที่มีความหมายนี้เท่าที่เวลาจะเอื้ออำนวย  สำหรับผึ้ง – วันดี เธอจะได้เขียนเบื้องหลังการทำงานในมุมของเธอและรายละเอียดของบทสัมภาษณ์อองซานซูจี ในนิตยสารสาละวินโพสต์และนิตยสารสารคดี  เร็วๆ นี้ โปรดติดตาม             

                            ชมคลิปย้อนหลัง  การสัมภาษณ์พิเศษอองซานซูจี  จากช่วง ตอบโจทย์ รายการที่นี่ทีวีไทย

                                        THAIPBS INTERVIEW AUNG SAN SU KYI1 (Embedding disabled, limit reached)           

                                       THAIPBS INTERVIEW AUNG SAN SU KYI2 (Embedding disabled, limit reached)

                                        THAIPBA INTERVIEW AUNG SAN SU KYI3 (Embedding disabled, limit reached)