ในเดือนที่ อากาศเย็นสบายในช่วงท้ายเช่นเดือนกุมภาพันธ์ ท้องฟ้าของเชียงรายที่ควรจะเต็มไปด้วยความสดใสกลับถูกปกคลุมด้วยเงามืดของฝุ่นละอองที่รุนแรง ที่นี่ ที่บ้านของผม
การเตรียมพร้อมรับมือกับสถานการณ์นี้กลายเป็นกิจวัตรประจำปีที่ไม่อาจหลีกเลี่ยงได้ สิ่งแรกที่ต้องทำคือการปิดกั้นทุกช่องทางที่อากาศจากภายนอกซึ่งรวมถึงหน้าต่างและประตูที่อาจทำให้ฝุ่นละอองเจือปนเข้ามาในบ้าน
หน้าต่างทุกบานถูกปิดสนิท และฉันใช้แถบกาวติดรอบขอบหน้าต่างเพื่อลดช่องว่างที่อาจเป็นช่องทางให้ฝุ่นเล็ดลอดเข้ามาได้ ประตูหน้าบ้านก็ไม่มีข้อยกเว้น
นอกจากนี้ อีกหนึ่งอุปกรณ์ที่ขาดไม่ได้คือเครื่องฟอกอากาศ ซึ่งเป็นผู้ช่วยสำคัญในการทำให้อากาศภายในบ้านสะอาดและปลอดโปร่ง การเตรียมตัวเหล่านี้ไม่เพียงแต่ช่วยให้สามารถดำเนินชีวิตได้โดยไม่ถูกรบกวนจากอากาศภายนอกเท่านั้น แต่ยังเป็นการป้องกันสุขภาพของเราไม่ให้ถูกทำลายจากฝุ่นละอองที่อาจนำไปสู่ปัญหาการหายใจและโรคต่างๆ ที่ตามมา
สารตั้งต้น
ด้วยความตั้งใจที่จะเข้าใจอย่างถ่องแท้เกี่ยวกับระยะเวลาของฤดูฝุ่นที่กำลังจะมาถึง ผมได้เดินทางไปยังมหาวิทยาลัยเชียงใหม่เพื่อพบกับดร.ชาคริต โชติอมรศักดิ์ หัวหน้าศูนย์ภูมิภาคเพื่อการศึกษาด้านภูมิอากาศและสิ่งแวดล้อม เพื่อหวังว่าจะได้คำตอบว่าทำไมเชียงรายถึงมีฤดูฝุ่นที่ยาวนาน
“จังหวัดเชียงรายนั้นมีลักษณะเป็นแบบแอ่งกระทะ คือเป็นพื้นที่ราบที่ล้อมรอบด้วยภูเขาสูง ลักษณะนี้ทำให้เกิดการสะสมของมลพิษทางอากาศได้ง่าย ฝุ่นควันที่มาจากหลายแหล่งไม่ว่าจะเป็นการเผาไหม้ในพื้นที่การเกษตรหรือมลพิษจากยานพาหนะจะถูกกักเก็บไว้ในพื้นที่นี้เนื่องจากภูมิประเทศที่ล้อมรอบโดยผู้เขา”
คำตอบของอาจารย์ชาคริตทำให้ฉันเข้าเว็บไซต์เพื่อจะทำความเข้าใจมากขึ้น พื้นที่ในอำเภออย่างแม่จัน แม่สาย หรือ อำเภอเมืองเป็นแอ่งกระทะ ดังที่อาจารย์บอกไว้แล้วห้วงเวลาละ ทำไมฝุ่นควันถึงมาในหน้าหนาว
“เดือนมกราคมและกุมภาพันธ์ เนื่องจากในช่วงเวลานี้อากาศจะหนาวเย็นมาก อากาศที่หนาวจะทำให้ฝุ่นละอองหนักจนไม่สามารถลอยขึ้นไปในอากาศได้ ซึ่งแตกต่างจากในอากาศที่อุ่น ฝุ่นจะสามารถลอยตัวขึ้นไปพร้อมกับอากาศได้ง่ายกว่า นั่นทำให้ในช่วงหน้าหนาวฝุ่นมักจะสะสมและรุนแรงมากขึ้น”
อาจารย์ชาคริต ทำให้เรารู้ว่า ภูมิอากาศ และ ภูมิประเทศคือสารตั้งต้นของฤดูฝุ่น ที่ทำความเข้าใจกับเราว่า ทำไมฝุ่นถึงอยู่กับเราหนัก และ อยู่กับเรานาน
ส่องเหตุเห็นปัจจัย
หลายๆคนบอกว่า สาเหตุของฝุ่นของภาคเหนือประกอบด้วย 2 ส่วนใหญ่คือ ไฟในกับไฟนอก ในส่วนของไฟในเชียงรายเป็นจังหวัดที่ไร้จุดความร้อนในช่วงที่ขอความร่วมมือห้ามเผา แต่ไฟนอกเป็นสิ่งที่ห้ามยากแต่เราเห็นได้จากดาวเทียม คนที่ดูดาวเทียมอย่างเพจ ฝ่าฝุ่น คือคนที่เราจะขอความรู้ ดร.เจนชวนเราเห็นรู้จัก 3 ข้อมูล (ความจริงคุยมากกว่า 3 ) ที่เกี่ยวข้องกับฝุ่น
ในการต่อสู้กับปัญหาฝุ่นละอองที่กำลังรุนแรงขึ้นในภาคเหนือของประเทศไทย การใช้เทคโนโลยีดาวเทียมเป็นหนึ่งในวิธีการที่สำคัญที่จะช่วยให้เราเข้าใจและจัดการกับสถานการณ์ได้ดีขึ้น ผมได้พูดคุยกับดร.เจน ผู้เชี่ยวชาญด้านดาวเทียมจากเพจฝ่าฝุ่น ซึ่งมีบทบาทสำคัญในการนำเสนอข้อมูลเกี่ยวกับการเฝ้าระวังและการจัดการฝุ่นละอองผ่านเทคโนโลยีดาวเทียม
FIRMS
ดร.เจน เพจ ฝ่าฝุ่น
“ดาวเทียมที่เราใช้ในการติดตามฝุ่นละอองนั้น มีหลายประเภท แต่หนึ่งในเครื่องมือหลักที่เราใช้คือแอปพลิเคชันที่พัฒนาโดยนาซ่าชื่อว่า FIRMS หรือ Fire Information for Resource Management System ซึ่งเป็นระบบที่ใช้ดาวเทียมติดตามพื้นผิวโลกและความร้อนที่เกิดขึ้นอย่างต่อเนื่อง ดาวเทียมที่เราใช้มีกล้องอินฟราเรดที่สามารถจับภาพคลื่นความร้อนที่โผล่ขึ้นมาจากพื้นผิวโลกได้ นั่นหมายความว่าเราสามารถเห็นการเผาไหม้ที่เกิดขึ้นในพื้นที่ต่างๆ ได้อย่างชัดเจน ไม่ว่าจะเป็นการเผาป่าหรือการเผาที่เกิดจากกิจกรรมมนุษย์ กล้องเหล่านี้ช่วยให้เราสามารถติดตามแหล่งกำเนิดของฝุ่นละอองและประเมินผลกระทบที่อาจเกิดขึ้นได้”
เมื่อเรานำข้อมูลจุดความร้อนมาดูควบคู่กับค่าฝุ่น PM 2.5 ในจังหวัดภาคเหนือตอนบน จะเห็นได้ว่า จุดความร้อนมาก ค่าฝุ่นก็มากตาม แต่อีกหนึ่งตัวแปลที่มีส่วนในการพาฝุ่นออกเดินคือ ลม ซึ่งเทคโนโลยีปัจจุบัน ก็ทำให้เราเข้าใจลมได้เช่นกัน
“Windy เป็นแอปที่ช่วยให้เราสามารถเข้าใจและติดตามทิศทางและความแรงของลมได้อย่างละเอียด การเข้าใจเรื่องลมนั้นสำคัญมาก เพราะลมมีบทบาทในการพัดพาฝุ่นละอองไปตามทิศทางต่างๆ หากเราไม่เข้าใจลม เราก็จะไม่สามารถทำนายหรือจัดการกับการกระจายตัวของฝุ่นได้”
WINDY
เมื่อจุดความร้อนสร้างฝุ่น หากลมพัดไปทางฝั่งทิศตะวันตก จุดความร้อนจากเพื่อนบ้านฝั่งลาวจะมีความสัมพันธ์กับค่าฝุ่น แต่ หากลมพัดไปอีกทางคือมาทางทิศตะวันออก จุดความร้อนทางพม่าจะมีผลต่อเราเป็นพิเศษ และเมื่อฝุ่นมาแล้วในหนึ่งวัน ค่าฝุ่นจะแปลผันตามค่าการระบายอากาศ ซึ่ง ดร.เจนก็ชี้ให้เราเห็นถึงแหล่งข้อมูลนั้น
ค่าการระบายอากาศ
“การเข้าใจค่าการระบายอากาศเป็นสิ่งสำคัญมากเมื่อเราพูดถึงการควบคุมมลพิษทางอากาศ แอปที่เราใช้นี้มีหน้าที่วัดอัตราระบายอากาศ หรือกล่าวง่ายๆ คือ มันจะบอกเราว่าควันหรือฝุ่นที่เกิดขึ้นจะถูกระบายออกจากบริเวณนั้นได้ดีเพียงใด เมื่อค่านี้สูง (เช่น เกิน 2,000 ตารางเมตรต่อวินาที) แสดงว่าอากาศในพื้นที่นั้นสามารถระบายฝุ่นหรือควันออกไปได้อย่างมีประสิทธิภาพ”
ต้นตอ
ต้นตอข้อมูลจาก USDA (กระทรวงเกษตรสหรัฐอเมริกา) เปิดเผยว่าในรัฐฉานของพม่ามีการเผาแปลงข้าวโพดอย่างกว้างขวางในช่วงเดือนมีนาคมและเมษายน ซึ่งเป็นช่วงเวลาที่การเผาดังกล่าวจะทำให้เกิดควันและมลพิษทางอากาศสูงสุด เนื่องจากการเผาเป็นวิธีที่เกษตรกรใช้ในการเตรียมพื้นที่สำหรับการปลูกใหม่
ผมได้คุยกับ รัตนศิริ กิตติก้องนภางค์ แห่ง Greenpeace Thailand ที่เขียนรายการ เติบโตบนความสูญเสีย : ผลวิเคราะห์ภาพถ่ายดาวเทียม 20 ปีข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ และเกษตรพันธสัญญาในเขตภาคเหนือของไทย
“จากข้อมูลในช่วงปี 2558 ถึง 2563, เราพบว่าร้อยละ 30 ของลุ่มน้ำโขงเผชิญกับความร้อนสูงอย่างมาก แต่ในช่วงสามปีที่ผ่านมา, คือตั้งแต่ปี 2564 ถึง 2566, อัตรานี้ได้เพิ่มขึ้นเป็น 40 ร้อยละ.” เขาอธิบายว่า “ปัญหาเหล่านี้ไม่ได้น้อยลงเลย แต่กลับเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง”
การเผาไหม้ข้าวโพดเป็นปัญหาสิ่งแวดล้อมที่รุนแรงซึ่งส่งผลกระทบอย่างกว้างขวางต่อภูมิภาคของเรา ในการสัมภาษณ์ นายชัยยนต์ ศรีสมุทร นายกเทศมนตรีตำบลแม่สายได้ให้ความเห็นเกี่ยวกับแหล่งที่มาและวิกฤตการณ์ที่เกิดจากการเผาป่าในภูมิภาค
“การเผาป่าบ่อยครั้งที่ถูกมองว่าเป็นปัญหาภายในประเทศ แต่จริงๆ แล้วต้นเหตุและปริมาณการเผาอาจไม่ได้มาจากไทยเท่านั้น ตัวเลขจากการศึกษาก่อนหน้านี้ระบุว่า พื้นที่ที่ถูกเผาในสามประเทศคือ ไทย, ลาว, และเมียนมา ได้เพิ่มขึ้นจากไม่กี่แสนไร่เป็น 10 ล้านไร่ภายในระยะเวลา 5-6 ปี.”
เขาเสริมว่า “เรามีเหตุผลที่จะเชื่อว่าการเพิ่มขึ้นของพื้นที่เผานี้เกี่ยวข้องกับการปลูกข้าวโพดเพื่อเลี้ยงสัตว์ ซึ่งเป็นการเพาะปลูกที่ต้องการพื้นที่กว้างขวางและมักเกี่ยวข้องกับการเผาเพื่อเคลียร์พื้นที่.”
ภาพกองข้าวโพด ใน อ.แม่สาย 
การนำเข้าเดือนมีนานคม ณ.ด่านศุลกากรแม่สาย 
การนำเข้าเดือน กุมภาพันธ์ ณ.ด่านศุลกากรแม่สาย 
ไทยได้แสดงให้เห็นถึงความต้องการข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ที่เพิ่มสูงขึ้นอย่างมาก โดยมีปริมาณการนำเข้าที่เพิ่มขึ้นอย่างชัดเจนในเดือนมีนาคมที่ระดับ 56 ล้านตัน จากเดือนกุมภาพันธ์ที่มีปริมาณการนำเข้าอยู่ที่ 25 ล้านตัน ข้อมูลจากศูนย์วิจัยกสิกรไทยยังคาดการณ์ว่าปริมาณการนำเข้าข้าวโพดในไทยจะยังคงเพิ่มขึ้นอีก 5.2% ซึ่งสะท้อนถึงการเติบโตของอุตสาหกรรมปศุสัตว์และความต้องการอาหารสัตว์ที่เพิ่มขึ้นในประเทศ
รัตนศิริ กิตติก้องนภางค์ เปิดเผยว่าการนำเข้าข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ในเขตชายแดน เช่น จังหวัดน่านและเชียงราย ได้รับการยกเว้นภาษีอากรนำเข้าตั้งแต่ปี 2543 เป็นต้นมา โดยมีอัตราภาษีเป็นศูนย์เปอร์เซ็นต์ นโยบายนี้ทำให้ข้าวโพดจากประเทศเพื่อนบ้านสามารถถูกนำเข้ามาใช้ในประเทศไทยโดยไม่มีภาระภาษี เพิ่มโอกาสในการขยายพื้นที่เพาะปลูกและลดต้นทุนการผลิตสำหรับผู้ประกอบการในประเทศ
นายชัยยนต์ ศรีสมุทร นายกเทศมนตรีตำบลแม่สาย ได้ชี้แจงถึงสถานการณ์การขนส่งข้าวโพดที่เกิดขึ้นในพื้นที่ของเขา โดยระบุว่าข้าวโพดจะถูกขนส่งเข้ามาอย่างหนัก จากการขนย้ายที่หน้าบ้านของเขาเข้าสู่ระบบขนส่งขนาดใหญ่โดยใช้รถบรรทุก 18 ล้อ ทั้งนี้ เกิดขึ้นตลอดทั้งวันทั้งคืนตั้งแต่เดือนกุมภาพันธ์จนถึงสิงหาคม สิ่งนี้ไม่เพียงแต่ส่งผลกระทบต่อการจราจรและการใช้ชีวิตของชุมชนในพื้นที่เท่านั้น แต่ยังสะท้อนถึงปริมาณการบริโภคและการใช้ข้าวโพดที่สูงอย่างต่อเนื่องในประเทศไทย
ข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ถูกนำเข้ามาเพื่อใช้เป็นอาหารหลักให้กับปศุสัตว์ เช่น ไก่และหมู ซึ่งเป็นแหล่งที่มาของเนื้อสัตว์ที่ไทยผลิตเพื่อบริโภคภายในประเทศและส่งออกไปยังตลาดโลก รัตนศิริ ชี้ว่า “ข้าวโพดที่ผลิตขึ้นมาเพื่อเป็นอาหารให้กับปศุสัตว์ที่เอามาเป็นเนื้อสัตว์ให้กับคนกินและส่งออกด้วย” นี่คือคำแสดงว่าข้าวโพดมีบทบาทสำคัญในการสนับสนุนอุตสาหกรรมปศุสัตว์ของไทย ซึ่งไทยเป็นผู้ผลิตเนื้อไก่ส่งออกอันดับหนึ่งของเอเชียและอันดับสามของโลก
การสู้กลับ
Carbon Border Adjustment Mechanism (CBAM)
ในขณะที่การเปลี่ยนแปลงนโยบายสิ่งแวดล้อมและกฎหมายที่เข้มงวดกำลังกลายเป็นความท้าทายใหม่สำหรับอุตสาหกรรมทั่วโลก ประเทศไทยก็ไม่ได้ยกเว้น สองผู้นำจากภาคส่วนต่างๆ ได้นำเสนอแนวทางตอบโต้ที่ครอบคลุมและมีเป้าหมายเพื่อรับมือกับปัญหาสิ่งแวดล้อมระดับโลกและการกำหนดมาตรฐานการปล่อยคาร์บอน
คำตอบจากพรศิลป์ พัชรินทร์ตนะกุล: CBAM และความท้าทายด้านมาตรฐานคาร์บอน
พรศิลป์ พัชรินทร์ตนะกุ นายกสมาคมผู้ผลิตอาหารสัตว์ไทย ได้แสดงความคิดเห็นต่อ Carbon Border Adjustment Mechanism (CBAM) ที่สหภาพยุโรปจะนำมาใช้ แนวทางนี้เป็นมาตรการที่จะเรียกเก็บภาษีจากสินค้านำเข้าที่มีการปล่อยคาร์บอนสูงกว่ามาตรฐานที่กำหนด เพื่อเป็นการส่งเสริมการผลิตที่ยั่งยืนและลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม พรศิลป์เน้นว่า “เราต้องแข่งด้วยคาร์บอน” และทุกประเทศจำเป็นต้องพัฒนาเทคโนโลยีและกระบวนการผลิตเพื่อให้สอดคล้องกับมาตรฐานใหม่นี้
เปรียบเทียบราคาไก่
พ.ร.บ. อากาศสะอาด
ดร.บัณฑูร เศรษฐศิโรตม์ ผู้ร่าง พ.ร.บ. อากาศสะอาด ได้เน้นย้ำถึงการใช้กฎหมายเพื่อควบคุมและจัดการผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมจากกิจกรรมทางธุรกิจ โดยเฉพาะอย่างยิ่งกิจกรรมที่เกิดขึ้นนอกเขตประเทศที่มีผลกระทบต่อคุณภาพอากาศภายในประเทศ กฎหมายนี้มีเครื่องมือหลักสองประการ
1)การต้องรับผิดชอบต่อกิจกรรมที่ส่งผลกระทบต่อสภาพอากาศในประเทศ
2)การใช้มาตรการทางการค้าเพื่อห้ามการนำเข้าและส่งออกสินค้าที่ส่งผลกระทบต่อมลพิษข้ามพรมแดน
ทั้งสองแนวทางนี้ไม่เพียงแต่เป็นการตอบสนองต่อความต้องการสิ่งแวดล้อมระดับโลกเท่านั้น แต่ยังสะท้อนถึงความจำเป็นในการปรับเปลี่ยนวิธีการผลิตและการดำเนินธุรกิจในประเทศไทย เพื่อให้สามารถแข่งขันได้ในระดับสากลโดยไม่ส่งผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม การทำความเข้าใจและการปรับตัวเข้ากับนโยบายสากลเหล่านี้จะช่วยให้ไทยสามารถยังคงความเป็นผู้นำในตลาดส่งออกได้ พร้อมทั้งรักษาคุณภาพชีวิตและสุขภาพของประชากรในประเทศ
รับมือ
จังหวัดเชียงรายได้ดำเนินการต่างๆ เพื่อรับมือกับปัญหาไฟป่า โดยมีการนำแนวทางและมาตรการหลักที่เข้มข้นขึ้นในปีนี้ รองผู้ว่าราชการจังหวัดเชียงราย ประเสริฐ จิตต์พลีชีพ ได้แสดงความคิดเห็นโดยละเอียดเกี่ยวกับการรับมือกับสถานการณ์นี้
การบริหารจัดการเชื้อเพลิงและการดูแลสุขภาพประชาชน
การป้องกันและการดับไฟป่า
การบังคับใช้กฎหมายและการประชาสัมพันธ์
การใช้งบประมาณในการจัดตั้งชุดลาดตระเวนดับไฟป่า
การจัดการรับมือกับปัญหาไฟป่าร่วมกับประเทศเพื่อนบ้าน
ปัญหาไฟป่าไม่เพียงแต่เป็นความท้าทายที่จำเป็นต้องรับมือภายในประเทศเดียว แต่ยังต้องการความร่วมมือข้ามพรมแดนเพื่อจัดการอย่างมีประสิทธิภาพ ผู้นำท้องถิ่นและผู้มีส่วนร่วมในการจัดการไฟป่าจากประเทศไทยและเพื่อนบ้านได้แสดงความคิดเห็นและวางแนวทางร่วมกันในการจัดการกับปัญหานี้
การทำงานร่วมกับ สปป.ลาว
ปรีชา ทองคำเอี่ยม ผู้อำนวยการส่วนควบคุมและปฏิบัติการไฟป่า พื้นที่อนุรักษ์ที่ 15 บอกว่า
“เรามีการจัดการผ่านประชุมคณะกรรมการระดับจังหวัด นะครับ เรามีการข้ามไปฝั่งนู้น ระหว่างเขากับฝั่งเรา ผู้นำชุมชน เรามีการให้ความรู้เขา มีการสอนกัน มีการเผาวัชพืชต้องมีการทำแนวกันไปหรือมีอะไรต่างๆ ในช่วงที่สถานการณ์ยังโอเคอยู่นะครับ”
“ก็สืบเนื่องจากกันที่ผลการประชุมนะครับ ที่ประชุมก็มีแนวคิดนะครับเรื่องความร่วมมือในการป้องกันและแก้ไขปัญหาไฟฟ้าหมอกควันนะครับ สืบเนื่องจากปีที่แล้วมีเกิดไฟไหม้จุดฮอตสปอตขึ้นสูงนะครับในพื้นที่ตามแนวเขตแดนของพื้นที่อำเภอเวียงแก่นกับเมืองปากทา”
กระบวนการ TBC และการทำงานร่วมกับทางทหารเมียนมา
รองผู้ว่าราชการจังหวัดเชียงรายกล่าวว่า
“แต่ที่มีการเจรจากันคือ เราผ่านคณะกรรมการที่เรียกว่า TBC โดยมีทหาร เขาเป็นหัวหน้าในส่วนของ TBC ก็เจรจาผ่านหน่วยของทหาร”
การใช้หน่วยงานทางทหารเป็นสื่อกลางในการเจรจาไม่เพียงแต่ช่วยให้การสื่อสารเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ แต่ยังเพิ่มความเข้มแข็งในการรับมือกับปัญหาที่อาจเกิดขึ้นได้รวดเร็วและตรงจุด
การรับมือทางสาธารณะสุข
“เพราะฉะนั้นมาตรการที่เราเน้นย้ำในเรื่องนี้ก็คือเรื่องของมาตรการด้านสุขภาพ ท่านผู้อำนวยการจังหวัดให้ความสำคัญมาก มีการยกระดับเปิดคลินิกเรื่องของคลินิกพิษทุก ทุกสถานพยาบาลและ รพสต 24 ชั่วโมง และอีกส่วนหนึ่งก็คือ การจัดเตรียมหน้ากากอนามัยไว้ ทางสาธารณสุขก็เตรียมไว้ประมาณ 200,000 ชิ้น นอกจากนี้แล้ว เราก็ให้นโยบายไปทาง อปท ท่านก็เดินสายเอง ไปมอบนโยบายในเรื่องนี้ รวมถึงมอบนโยบายให้กับท้องถิ่น ท้องถิ่นสามารถใช้งบประมาณจัดซื้อหน้ากากแจกให้พี่น้องประชาชนได้ ถ้าหากหน้ากากที่เตรียมไว้ไม่เพียงพอ”
รองผู้ว่าราชการจังหวัดเชียงราย ประเสริฐ จิตต์พลีชีพ
มาตรการที่จัดไว้รับมือกับปัญหาสาธารณสุข
จังหวัดเชียงรายได้ดำเนินการอย่างจริงจังเพื่อรับมือกับปัญหาหมอกควันและฝุ่นละอองที่เกิดขึ้นอย่างต่อเนื่อง นพ.คงศักดิ์ ชัยชนะ จากสำนักงานสาธารณสุขจังหวัดเชียงรายได้ให้ข้อมูลเกี่ยวกับมาตรการและนวัตกรรมที่จัดทำขึ้นเพื่อรับมือกับสถานการณ์ดังกล่าว
“ในปี 67 ที่เด่นชัดที่สุดนะครับ ก็คือเรื่องห้องปลอดฝุ่นระดับที่ 3 หรือว่ารูปแบบที่ 3 ในสถานบริการก่อนนะครับ แล้วก็ รวมไปถึงการสำรวจบ้านผู้ป่วยกลุ่มเสี่ยง ของเราเอง มีประมาณหมื่น 2 คน ที่เป็นโรคปอด โรคหอบหืด ให้ อสม กับทีม ไปสำรวจบ้านว่า บ้านของผู้ป่วยท่านนี้เองเนี่ย เค้า พร้อมที่จะปรับเปลี่ยนไมโล ไปให้องค์ความรู้ในการรับมือกับฝุ่น ก็ขยายผลจาก ศูนย์เด็กเล็กของเทศบาล ไปถึงโรงเรียนต่างๆ ซึ่งเขามีเครือข่ายห้องเรียนสู้ฝุ่น ก็เอาองค์ความรู้จากเราไป ไปให้ ซึ่งต้นทุนในแต่ละห้องเอง ก็ประมาณ 3,000 ถึง 6,000 บาท ซึ่งจะถูกกว่าเอกชนที่เขาทำขาย ประมาณ 5 เท่า” นพ.คงศักดิ์ ชัยชนะ จากสำนักงานสาธารณสุขจังหวัดเชียงราย
แผนการรับมือของหน่วยงานท้องถิ่น
หน่วยงานท้องถิ่นในเชียงรายมีบทบาทสำคัญในการรับมือกับปัญหาหมอกควันที่กระทบต่อสุขภาพประชาชน นายชัยยนต์ ศรีสมุทร นายกเทศมนตรีตำบลแม่สาย ได้แสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับการรับมือกับปัญหานี้ในมิติต่างๆ
“มันควรจะเป็นสิทธิขั้นพื้นฐานแต่ตอนนี้กลายเป็นว่าฝุ่นมาแทรกอยู่ในทุกอณู เพราะฉะนั้นรัฐบาลก็ต้องมาช่วยคิดต่อว่า คุณไปหาเครื่องฟอกอากาศมาเสร็จ แล้วคุณจะให้เขาอยู่อย่างไรในพื้นที่ที่ปลอดภัย บ้านเขาไม่มี ห้องอย่างนั้น ตัวเลขที่โรงพยาบาลแม่สาย ชัดเจนเลยว่าโรคระบบทางเดินหายใจ มีการไปโรงพยาบาลเยอะมาก ระดับ 2 3 พันคน ซึ่งไม่เคยเกิดขึ้น ก็จะเอาตัวเลขตรงนี้มาบอกชาวบ้านว่า ใส่หน้ากากกันเถอะ อยู่ในห้องปิดกันนะ ทำฝุ่นให้มันน้อยๆ แล้วก็ แล้วก็อย่าออกกำลังกายหนัก”
นายชัยยนต์ ศรีสมุทร นายกเทศมนตรีตำบลแม่สาย
อนาคต
การรับมือกับปัญหาหมอกควันและฝุ่นละอองไม่เพียงแต่เป็นประเด็นใหญ่สำหรับหน่วยงานรัฐและท้องถิ่นเท่านั้น แต่ยังเป็นความท้าทายสำคัญในระดับโรงเรียน โดยที่ครูและนักเรียนต้องมีวิธีการรับมือและปฏิบัติตามมาตรการต่างๆ เพื่อลดผลกระทบต่อสุขภาพ
ครู ศุภิสรา ศักดิ์สูง 
ด.ญ.จิดาภา ก้านชูช่อ
“แต่ที่นี่พอเห็นตัวเลข เด็กเห็นตัวเลข เด็กเห็นสีธง เด็กเห็นการรายงานทุกวันว่าอันตราย ห้ามออกมาวิ่งเล่น หรืออันตราย งดออกกลางแจ้ง อย่างนี้ค่ะ เขาปฏิบัติได้มากขึ้น จากปีที่แล้ว ที่ค่อยๆ สงสัยว่าทำไมต้องขนาดนั้น แต่พอเราพูดทุกวัน เราพูดบ่อยๆ วันไหนที่เราขึ้นไปพูดหน้าเสาธงบอกว่าตอนนี้เป็นฝุ่นแล้วนะ ทุกคนเตรียมตัวอย่างนี้นะ ให้ใส่แมสนะ ก็จะมีคนปฏิบัติตามเราเยอะขึ้นค่ะ”
ครู ศุภิสรา ศักดิ์สูง
“ว่าการลดฝุ่นของพวกเราเนี่ย ก็จะพยายามบอกทุกคนว่าให้ลดฝุ่นน้อยลง หรือว่าการใช้รถยนต์ร่วมกันเพื่อลดมลภาวะค่ะ หรือว่าการปลูกต้นไม้นะคะ เพราะว่า ต้นไม้นะคะ ก็จะเป็นเหมือนเครื่องฟอกอากาศอันนึงของพวกเราเลยก็ว่าได้ค่ะ ถ้ายิ่งโลกเรามีต้นไม้เยอะนะคะ ก็จะทำให้โลกของเราเนี่ย ลดฝุ่นได้มากขึ้นเลยค่ะ.”
ด.ญ.จิดาภา ก้านชูช่อ
นี่คือเรื่องราวทั้งหมด ที่ผมเฝ้าสังเกตการณ์ ณ. ตอนนี้ฤดูฝุ่นกำลังจะหมดลง ในช่วงเดือนเมษายน ปี2567 ยังคงมีประเด็นให้ตามต่ออีกมาก ที่ผมอยากจะฝากผู้อ่านทุกคนทดไว้ในใจ แล้ว มาติดตามร่วมกันในปีหน้า
จนกว่าจะพบกันใหม่ เพื่อหาคำตอบร่วมกัน รักษาสุขภาพสวัสดีครับ
