![](https://thecitizen.plus/wp-content/uploads/2024/01/420983443_798081729028482_5683746159299997037_n-1-1024x683.jpg)
อาหาร เป็นปัจจัยสี่ที่มีความสำคัญต่อการดำรงชีวิตของมนุษย์ทุกคน ซึ่งอาหารยังเป็นสิ่งที่สามารถสะท้อนถึง เรื่องราว วิถีชีวิต วัฒนธรรม ความเชื่อ ในบริบทของสังคมต่าง ๆ อีกด้วย กล่าวคือ อาหารไม่ได้มีไว้เพียงเพื่อการมีชีวิตอยู่รอดได้เท่านั้น อาหารจึงเหมือนเป็นสิ่งที่เชื่อมโยงกับผู้คนบนโลกใบนี้ในทุกมิติ และด้วยระบบบริโภคนิยมในปัจจุบันเมื่อประชากรโลกเพิ่มจำนวนมากขึ้น ความต้องการอาหารมีมากขึ้น อาหารจึงกลายเป็นสินค้าที่ทำกำไร จนทำให้ระบบอุตสาหกรรมเข้ามามีบทบาทมากขึ้นในด้านการผลิตอาหาร ซึ่งอาจส่งผลทั้งด้านความปลอดภัยในการบริโภค ความหลากหลายของอาหารมีน้อยลง รวมถึงระบบนิเวศในการผลิตอาหารเปลี่ยนไปหรือถูกทำลาย ทำให้เรื่องความมั่นคงทางอาหารอาจเป็นสิ่งที่เราทุกคนต้องตระหนักถึง
จุดเริ่มต้นของ Young Food เยาวชนกับอาหาร สร้างสรรค์ชุมชน
สถาบันสื่อเด็ก และเยาวชน(สสย.) มูลนิธิอาสาสมัครเพื่อสังคม(มอส.) บริษัทอินี่(INI)นวัตกรรมสากล และมูลนิธิสร้างเสริมวัฒนธรรมการอ่าน ได้เล็งเห็นความสำคัญของความมั่นคงทางอาหารกับเด็กเยาวชนและครอบครัว จึงได้ริเริ่มโครงการ Young Food โครงการที่จะส่งต่ออนาคตความมั่นคงทางอาหารสื่อมือคนรุ่นใหม่ เพื่อเชื่อมโยงคนรุ่นใหม่เข้ามาเรียนรู้วัฒนธรรมอาหารแบบดั้งเดิมและวัตถุดิบท้องถิ่นในชุมชน เพื่อต่อยอดวัฒนธรรมการกินที่สร้างความมั่นคงให้ระบบอาหาร โดยจะชวนคนรุ่นใหม่พื้นที่ต่าง ๆ จากทุกภูมิภาค มาร่วมกันสร้างกระบวนการ เสนอไอเดีย และนำพลังของเหล่าคนรุ่นใหม่ เพื่อร่วมขับเคลื่อนเรื่องความมั่นคงทางอาหารในท้องถิ่นของตัวเอง
![](https://thecitizen.plus/wp-content/uploads/2024/01/พี่นา-1-1024x1024.jpg)
“สสย. ทำงานกับเด็กและเยาวชน เราก็เชื่อในพลังของเยาวชนที่จะเป็นผู้สร้างการเปลี่ยนแปลง ส่วน มอส. ก็ทำงานกับคนรุ่นใหม่อยู่แล้ว เมื่อ 2-3 ปีก่อน เราจึงมาร่วมกันทำงานเรื่อง อาหารเพื่อสร้างการเปลี่ยนแปลง ภายใต้ concept “young food” ด้วยกัน ก็เลยอยากขับเคลื่อนประเด็นนี้อย่างต่อเนื่อง จึงเป็นที่มา ที่ให้คนรุ่นใหม่มาทำงานกับชุมชนที่เขาอยู่ ทำงานกับเด็กเยาวชนในพื้นที่ เพื่อให้เขาได้รู้จักฐานทรัพยากรในชุมชนของตัวเอง” รัตนา ปานกลิ่น ผู้ประสานงานฝ่ายวิชาการ สถาบันสื่อเด็กและเยาวชน (สสย.) เล่าถึงที่มาของโครงการ Young Food
![](https://thecitizen.plus/wp-content/uploads/2024/01/420983443_798081729028482_5683746159299997037_n-1024x683.jpg)
6 พื้นที่ปฏิบัติการ สู่งานมหกรรมเพื่อความมั่นคงทางอาหาร “Young สืบสาน Young ฮักษา”
![](https://thecitizen.plus/wp-content/uploads/2024/01/417818489_7076583579045240_6935231184043399337_n-1-1024x768.jpg)
กว่า 1 ปีที่คนรุ่นใหม่ทั้ง 6 พื้นที่ปฏิบัติการ ได้ดำเนินกิจกรรม Young Food ในพื้นที่ของตัวเอง ทั้งการชวนชุมชนมาฟื้นฐานทรัพยากรในพื้นที่ รวมถึงฟื้นวิถีภูมิปัญญาดั้งเดิมของบรรพบุรุษโดยชวนเด็กเยาวชนในพื้นที่มาร่วมเรียนรู้และรักษา ซึ่งเมื่อวันที่ 10 มกราคมที่ผ่านมา สถาบันสื่อเด็กและเยาวชน(สสย.) ร่วมกับมูลนิธิอาสาสมัครเพื่อสังคม(มอส.) และเครือข่าย Young Food จึงร่วมกันจัดงานมหกรรม “Young สืบสาน Young ฮักษา” ณ คาเฟ่บ้านหลังวัด Coffee อำเภอบ้านไผ่ จังหวัดขอนแก่น เพื่อเปิดพื้นที่แรกเปลี่ยนเรียนรู้ และถอดบทเรียนและเรื่องเล่าการทำงานจาก 6 พื้นที่ปฏิบัติการของเครือข่าย Young Food
ซึ่งภายในงานมหกรรม “Young สืบสาน Young ฮักษา” ยังมีกิจกรรมมากมายที่ชวนคนในพื้นที่และเหล่าเยาวชนคนรุ่นใหม่จากพื้นที่ต่าง ๆ มาร่วมเรียนรู้ผ่านกิจกรรม workshop เพื่อสื่อสารการทำงานที่สะท้อนถึงการเชื่อมโยงระหว่างเยาวชนกับวิถีชีวิต วัฒนธรรมท้องถิ่นและทรัพยากรสิ่งแวดล้อมในท้องถิ่นผ่านมิติเรื่องอาหาร ทั้งกิจกรรม “ม่วนนำกัน ปั้นดินแก่งฯ” จาก อ.น้ำปาด จ.อุตรดิถต์ / กิจกรรม “ใบไม้ใบเดียว leaf มา เค้าย่าน” อ.เขมราฐ จ.อุบลราชธานี / กิจกรรม“ดักฝันล้านนา” อ.แม่อาย จ.เชียงใหม่ / กิจกรรม “Memories of KAENG LAWA” อ.บ้านไผ่ จ.ขอนแก่น / กิจกรรม “มัดย้อม จากสีธรรมชาติ” อ.ภูหลวง จ.เลย / กิจกรรม“หมุนไพร ใครรู้จักม่าง” อ.คุระบุรี จ.พังงา นอกจากนั้นยังมีการ workshop พิเศษจากเครือข่ายที่ทำงานด้านสิ่งแวดล้อมเข้ามาหนุนเสริมโดยมีการนำวัสดุจากธรรมชาติมาทำงานศิลปะโดยกลุ่มสุรินทร์เหลา และวิธีการจัดการขยะอย่างมีสติ โดยกลุ่ม ผักDone และกลุ่ม AriAround
![](https://thecitizen.plus/wp-content/uploads/2024/01/พี่นา-2-1024x1024.jpg)
“เราอยากให้ชุมชนกลับมาเห็นความสำคัญของทรัพยากรของตัวเอง อันนี่เราอยากให้ชุมชนเห็นคนค่าของตัวเองผ่านการเอาคนนอกมาเรียนรู้กับคนใน ซึ่งพอคนในเขาเห็นว่าทรัพยากรของเขามาสามารถสร้างการเรียน และการเปลี่ยนแปลงได้ เขาก็น่าจะอยากลุกขึ้นมาสร้างกระบวนการเหล่านี้อย่างต่อเนื่องให้กับเยาวชนในพื้นที่ของตัวเอง และมันก็จะทำให้ชุมชนของเขามีความเข้มแข็ง และมั่นคง ทั้งด้านอาหาร และทรัพยากร รวมถึงบริบทของสังคมชุมชนเขา ส่วนคนนอกที่เขามาเรียนรู้ เขาก็จะได้เห็นไอเดีย แนวคิด หรือวิถีที่แตกต่าง ที่เขาจะเอาไปต่อยอกในพื้นที่ของตัวเองได้ มันจึงเกิดเป็นงานนี้ขึ้นที่แก่งละว้า” รัตนา ปานกลิ่น ย้ำถึงจุดประสงค์ของการจัดงาน “Young สืบสาน Young ฮักษา”
อาหารเชื่อมโยงพื้นที่ ฟื้นวิถีแห่งภูมิปัญญา เพื่อ ฮักษา และ สืบสาน
![](https://thecitizen.plus/wp-content/uploads/2024/01/409171304_674900201463996_1473181667529537973_n-1-1024x640.jpg)
หนึ่งพื้นที่ปฏิบัติการที่เข้าร่วมงานมหกรรม “Young สืบสาน Young ฮักษา” ครั้งนี้คือ ชุมชนบ้านห้วยหูด อ.น้ำปาด จ.อุตรดิตถ์ ซึ่ง แซ็ค สุกฤต ปิ่นเพชร คือคนรุ่นใหม่ที่ขับเคลื่อนงาน Young Food ในพื้นที่ โดยแซ็คเล่าว่า ชุมชนบ้านห้วยหูดนั้นเดิมเป็นคนไทลาวที่อพยพมาจากหลวงพระบางเข้ามาอาศัยในพื้นที่ จ.อุตรดิตถ์ ซึ่งจะมีวิถีชีวิตที่คล้ายกับคนอีสานแต่ยังมีความเฉพาะตัว โดยเฉพาะเรื่องวิถีการกินการอยู่ แต่ปัจจุบันวิถีเหล่านั้นแทบจะสูญหายไปจากพื้นที่แล้ว และคิดว่าการมางานมหกรรม “Young สืบสาน Young ฮักษา” ครั้งนี้นอกจากสร้างความตื่นตัวให้กับคนในพื้นที่แก่งละว้าซึ่งเป็นเจ้าภาพในการจัดงานครั้งนี้แล้วนั้น ยังสามารถสร้างแรงบันดาลใจให้เขากลับไปสร้างการเปลี่ยนแปลงในพื้นที่ของตัวเองอีกด้วย
“ชุมชนบ้านผมมันยังเป็นชุมชนที่ยังไม่ค่อยมีความเข้มแข็งทางวัฒนธรรม พอวัฒนธรรมจากส่วนกลางหรือจากสื่อเข้ามามันทำให้วิถีชีวิตของคนเปลี่ยนไปเร็วมาก ทำให้อาหารบางอย่าง วิถีบางอย่างมันหายไป อย่างการทำปลาร้าที่บ้านเราไม่มีใครทำเองแล้วเพราะซื้อปลาร้าขวดมันง่ายกว่า แต่พอมาอีสานได้เห็นวิธีการทำปลาร้ามันทำให้เราอยากกลับไปรื้อฟื้นอะไรพวกนี้ หรืออย่างเมื่อก่อนที่ชุมชนของเรามีการต้มเกลือ มีบ่อเกลือสินเธาว์เหมือนกับที่อีสาน แต่ตอนนี้มันหายไปแล้ว เหลือเพียงทำหน้าที่ในลักษณะของการเป็นบ่อเกลือศักดิ์สิทธิ์ หรือต้มเพื่อให้ลูกหลานเก็บไว้เป็นสิริมงคล แต่มันไม่ได้มีหน้าที่เป็นเกลือสำหรับการปรุงอาหารเหมือนเมื่อก่อน ทำให้วิธีต่าง ๆ มันหายไป แต่พอมาเรียนรู้พื้นที่อื่นอย่างแก่งละว้าเราได้เห็นของจริง เหมือนได้ย้อนรอยบรรพบุรุษ ทำให้เราอยากกลับไปรื้อฟื้นสิ่งต่าง ๆ ที่มันเคยมีในชุมชนให้กลับมา มันเหมือนเราได้เห็นภาพจริงว่าถ้ามันยังคงอยู่มันงดงามขนาดไหน” สุกฤต ปิ่นเพชร
![](https://thecitizen.plus/wp-content/uploads/2024/01/แซก-2-1024x1024.jpg)
อีกมุมหนึ่ง หนุ่มน้อยช่างตีเหล็กแห่งแก่งละว้า เอิร์ธ ธรรมรัฐ มูลสาร เครือข่าย Young Food พื้นที่แก่งละว้า ซึ่งเป็นเจ้าของพื้นที่ในการจัดงานครั้งนี้ และเป็นหนึ่งในคนรุ่นใหม่ที่สร้างการบวนการดูและและฟื้นฟูฐานทรัพยากรในพื้นที่แก่งละว้า อ.บ้านไผ่ จ.ขอนแก่น ผ่านมิติของอาหาร อย่าง เล่าถึงการจัดงานมหกรรม “Young สืบสาน Young ฮักษา” กับสิ่งที่จะสร้างการเปลี่ยนแปลงให้เกิดขึ้นในพื้นที่ของตัวเองว่า
“งานนี้คืองานที่เกี่ยวกับเรื่องอาหาร และมีหลายพื้นที่มาร่วมกัน ซึ่งต่างคนต่างหลายไอเดีย และในงานมหกรรมอาหารมันก็ไม่ได้พูดแค่เรื่องอาหารอย่างเดียวเท่านั้น มันยังมีเรื่องนวัตกรรม แนวคิด หรือวิธีการที่เกี่ยวกับอาหารและไม่เกี่ยวกับอาหารเลย ซึ่งผมมองว่ามันเป็นสิ่งที่สามารถเอามาประยุกต์ใช้กับฐานทรัพยากรในท้องถิ่นของเราได้ คนในพื้นที่ที่มาร่วมงานอาจจะเห็นไอเดียว วิธีการใหม่ ๆ ให้เขาไปต่อยอดกับสิ่งที่ทำอยู่ได้ หรืออาจจะทำให้คนที่ชุมชนของผม ที่บ้านของผมเกิดความตื่นตัว และตระหนักถึงความสำคัญของทรัพยาการที่มีอยู่” ธรรมรัฐ มูลสาร กล่าวเสริม
Young Food ส่งต่ออนาคตอาหารสู่คนรุ่นใหม่ ที่มากกว่าแค่ อาหาร
กระบวนการ Young food ไม่ได้พูดแค่เรื่องอาหารแต่เป็นการสืบทอด ส่งต่อภูมิปัญญาทางด้านอาหาร การแปรรูปอาหาร กินอย่างรู้ที่มา ความเป็นอยู่ วิถีชีวิต วัฒนธรรม และทั้ง 6 พื้นที่ปฏิบัติการ Young food คือจุดเริ่มต้นหนึ่งของการสร้างความมั่นคงทางอาหารเพื่อส่งต่อสู่อนาคตให้กับเยาวชนที่จะสร้างการเปลี่ยนแปลงในชุมชนของพวกเขา ทำให้การเรียนรู้ฐานทรัพยากรในชุมชนผ่านอาหาร สร้างความตระหนัก และความภาคภูมอใจในท้องถิ่นของตัวเอง
![](https://thecitizen.plus/wp-content/uploads/2024/01/พี่ฟาง-1024x1024.jpg)
“มันทำให้พื้นที่พูดถึงอาหารประจำถิ่นเพิ่มขึ้น เกิดความภูมิใจในอาหารที่ใช้วัตถุดิบที่มีในพื้นที่ และทำให้คนในพื้นที่กลับมาสนใจอาหารประจำถิ่น พร้อมถ่ายทอดภูมิปัญญาให้คนรุ่นหลังได้สืบต่อ และมีความหวังว่าจะมีชื่ออาหารในการนำเสนอพื้นที่ของเรานอกจากแหล่งท่องเที่ยว” สุจินันท์ ใจแก้ว เครือข่าย Young Food บ้านนาสนาม อ.เขมราฐ จ.อุบลราชธานี เล่าถึงสิ่งที่เกิดขึ้นและความคาดหวังจากการทำกิจกรรม Young Food ในพื้นที่บ้านเกิดของเขา
![](https://thecitizen.plus/wp-content/uploads/2024/01/พี่นาย-1024x1024.jpg)
“Young Food มันเป็นเครื่องมือหรือวิธีการทำงานกับชุมชน ผ่านประเด็นอาหารหรือความมั่นคงทางอาหาร ซึ่งหลายคนรู้สึกว่าพอพูดเรื่องอาหารมันเป็นเรื่องง่าย แต่ถ้าเรามองลึกลงไปมันมีความลึกซึ้ง เราจะมองมันเป็นอะไรได้หมดเลย ทั้งการต่อสู้ ความเป็นอยู่ ความรัก ศิลปะ หรืออะไรต่าง ๆ เพราะอาหารมันเป็นสิ่งที่อยู่ในเนื้อในตัวในวิถีชีวิตของเรา ซึ่งการพูดเรื่องอาหารของเรามันเป็นแค่อีกหนึ่งเสียงที่จะบอกว่าทรัพยากรในท้องถิ่นมันมีมีความสำคัญขนาดไหน ที่คนในท้องถิ่นต้องรักษาไว้เพื่อนให้เกิดความมั่นคง แล้วก็ไม่ได้บอกว่าให้คนกลับมาหวงแหน เพียงแค่บอกว่าเรามีอะไรและเราจะต่อยอดหรือรักษาสิ่งที่เรามีอยู่ได้แบบไหน” นราธิป ใจเด็จ ผู้ประสานงานโครงการอาสาคืนถิ่น มูลนิธิอาสาสมัครเพื่อสังคม (มอส.) กล่าวย้ำถึงโครงการYoung Food และงานมหกรรม “Young สืบสาน Young ฮักษา”
![](https://thecitizen.plus/wp-content/uploads/2024/01/ปลาส้ม-1024x576.jpg)
“หนึ่งจานอาหาร” มีผลกระทบต่อธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม เพราะอาหารมาจากธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมรอบตัวเรา ซึ่งอาหารชนิดไหนที่ผู้คนยังกินอยู่ ผู้คนก็จะให้ความสำคัญกับมัน หากมันกำลังจะหายไปผู้คนก็ทำอะไรบ้างอย่างเพื่อรักษามันให้อยู่ต่อไป แต่อาหารชนิดไหนที่ผู้คนไม่สนใจ หรือคนรุ่นใหม่ไม่กินมันแล้ว มันจะค่อย ๆ หายไป นั่นหมายความว่า ธรรมชาติหรือสิ่งแวดล้อมที่เป็นแหล่งกำเนิดอาหารของเราก็จะหายไปด้วย ดังนั้นการพูดถึงเรื่องความมั่นคงทางอาหาร จึงไม่ได้เล่าแค่เรื่องอาหารเท่านั้น