วันที่ 9 กรกฎาคม 2566 ที่ผ่านมา ชุมชนบ้านทุ่งนางดำหรือเกาะทุ่งนางดำ ต.คุระ อ.คุระบุรี จ.พังงา จัดกิจกรรมเปิดเกาะ Show Share ห้องเรียนชุมชน ณ ศาลาหมู่บ้านบ้านทุ่งนางดำ หลังจากการเปิดพื้นที่เรียนรู้ พื้นที่ชีวิต มีการจัดการเรียนรู้บนพื้นฐานทรัพยากรธรรมชาติและระบบนิเวศในชุมชน เพื่อให้เด็กและเยาวชนได้รู้จักบ้านของตัวเองและมีจิตวิญญาณความเป็นมนุษย์ ความฝัน ความหวัง ความจริงบนฐานทรัพยากรในชุมชน
หลังจากการทำงานของอาสาคืนถิ่นในการสร้างพื้นที่เรียนรู้เปิดเป็น Space ชื่อ Space เล่าเต้งมุมบายใจ และนักศึกษาปริญญาโทจากวิทยาลัยพัฒนศาสตร์ป๋วย อึ้งภากรณ์ มหาวิทยาลัยธรรมที่ลงพื้นที่ปฏิบัติการเรียนรู้ชุมชนระยะเวลา 7 เดือน และชุมชนเกาะทุ่งนางดำได้ทำกิจกรรมชวนเด็กเยาวชนเรียนรู้ชุมชนของตัวเองผ่านกิจกรรมต่างๆ อาทิ กิจกรรมหนูน้อยนักสำรวจโดยใช้วิธีการเดินเท้าสำรวจและเรียนรู้พืช สมุนไพร แหล่งอาหารในชุมชนรวมถึงสีจากธรรมชาติ และได้มีการยกระดับเป็นหลักสูตรเรียนรู้เฉพาะท้องถิ่น เป็นการเรียนรู้ตามอัธยาศัย มีปราชญ์ชุมชนที่มีความชำนาญในด้านต่างๆ เป็นผู้สอน และมี Space เล่าเต้งมุมบายใจ ให้การสนับสนุน ออกแบบการทำกิจกรรม และเปิดให้ชุมชนเข้ามามีบทบาทและส่วนร่วมในการสร้างการเรียนรู้ร่วมกัน นิทรรศห้องเรียนชุมชนเกาะทุ่งนางดำในกิจกรรม Show Share เป็นหลักสูตรการเรียนรู้ที่เกิดจากความร่วมมือของเด็ก เยาวชน และคนในชุมชนเกาะทุ่งนางดำ กลายเป็นห้องเรียนที่เกิดขึ้นจากความสนใจของผู้เรียน และการสนับสนุนคนในชุมชน ปราชญ์ชุมชน ผู้ปกครอง โดยการนำทรัพยากรในชุมชนมาสร้างกระบวนการเรียนรู้ และฝึกเขียนคำศัพท์ต่างๆที่ได้เรียนรู้ เพื่อส่งเสริมพัฒนาการด้านการอ่าน เขียนในเด็ก ส่งเสริมให้เกิดการตระหนักในคุณค่าทรัพยากรของชุมชน รักหวงแหนบ้านเกิดตนเอง และสามารถนำความรู้มาต่อยอดส่งเสริมการสร้างอาชีพในชุมชนของตนเองในอนาคตได้ ภายใต้โครงการการเรียนรู้ตามอัธยาศัยผ่านวิถีชุมชนของเด็กและเยาวชนเกาะทุ่งนางดำ จังหวัดพังงา และได้เชิญชวนหน่วยงานท้องถิ่น โรงเรียน องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นได้รับรู้และเป็นการเปิดพื้นที่เรียนรู้ภายใต้ยุทธศาสตร์ “ทุ่งนางดำเป็นพื้นที่เรียนรู้อาหารรักษาโรค”
ภายในงานมีการแบ่งฐานการเรียนรู้เป็น 4 ฐานการเรียนรู้ประกอบด้วย
- “ Show Share Space เล่าเต้งมุมบายใจ ” พื้นที่เรียนรู้พื้นที่ชีวิต ที่มีจิตวิญญาณความเป็นมนุษย์ ความฝัน ความหวัง ความจริงบนฐานทรัพยากรในชุมชน
- “ Show Share ห้องเรียนสมุนไพร ” ห้องเรียนการเรียนรู้ทรัพยากรธรรมชาติในท้องถิ่นชุมชนของตนเอง ผ่านการสำรวจและศึกษาพืชพันธุ์ไม้ สมุนไพร ผลไม้ ต่างๆ บนเส้นทางจากป่าชุมชนสู่หาดชุมชน
- “ Show Share ห้องเรียนสีธรรมชาติ ” ห้องเรียนสำรวจและทดลองทำสีธรรมชาติจากชุมชน
- “ Show Share ห้องเรียนอาหารชุมชน ”ห้องเรียนสำรวจและทดลองทำอาหารพื้นบ้านของชุมชน
แต่ละห้องเรียนมีเด็กเยาวชนประจำห้องเรียนตามความสมัครใจและความสามารถของแต่ละคน สำหรับห้องที่ได้รับความสนใจเป็นอันดับต้นๆ คือ ห้องเรียนสมุนไพร เพราะมีพืช สมุนไพรตัวยาต่างๆ ที่มีให้เห็นในชุมชนแต่คนในชุมชนไม่ได้ให้ความสำคัญและใส่ใจ พืชผักบางชนิดสามารถนำมากินได้แต่คนส่วนใหญ่ไม่รู้
อาหารชุมชนที่นำมาใช้เลี้ยงผู้เข้าร่วมงานเป็นเมนูชุมชนที่ชาวชุมชนช่วยกันหาและนำมาสมทบกิจกรรม เช่น ต้มกะทิยอดเต่าร้าง ยำสาหร่ายเขากวาง ยำเห็ดเสม็ด ห่อหมกปลาที่ใช้ใบต้นไก่แดงห่อ ซึ่งต้นไก่แดงมีสรรพคุณช่วยขับล้างสารพิษในร่างกาย แกงกะทิดอกกระทือใส่ปลาย่าง แกงพุงปลา น้ำจิ้มแมงกะพรุน ขนมรังผึ้ง ข้าวเหนียวกลอยหนึ่ง น้ำตะไคร้ใบเตยหอม
รักษาการปลัดองค์การบริหารส่วนตำบลคุระกล่าวว่า กิจกรรมที่จัดขึ้นเป็นกิจกรรมที่ดีที่ให้ความสำคัญกับเด็กและเยาวชนในพื้นที่เกี่ยวกับการใช้ชีวิตพึ่งพาธรรมชาติและตนเอง
นันทิยา อิฐเกิด ครูโรงเรียนบ้านบางหว้ากล่าวว่า พื้นที่เกาะทุ่งนางดำมีทรัพยากรมากมาย จุดเด่นของที่นี้คือพืชสมุนไพร จากการที่ได้ฟังเด็กนำเสนอพบว่า เด็กได้นำมาใช้ในชีวิตประจำวันและสามารถต่อยอดในอนาคตได้ กิจกรรมที่จัดขึ้นส่งผลดีต่อตัวเด็กและชุมชน ทำให้ชุมชนได้เล็งเห็นถึงคุณค่าของสมุนไพรและนำสิ่งที่มีในชุมชนนำมาใช้ให้เกิดประโยชน์ สำหรับการต่อยอดกิจกรรมมองว่า หากแกนนำในชุมชนเข้มแข็งสามารถประสานงานกับหน่วยงานปกครองส่วนท้องถิ่น สถานศึกษา ลงมาเรียนรู้ในพื้นที่สัมผัสวิถีชีวิตของคนในเกาะ พัฒนาและยกระดับเป็นแหล่งเรียนรู้ให้กับพื้นที่อื่นๆ ได้เข้ามาเรียนรู้ร่วมกัน หลังจากที่ได้ฟังเรื่องราวและกิจกรรมการเรียนรู้จากเด็กๆที่ไปเล่าให้ฟังในโรงเรียน พอได้ลงมาเรียนรู้และสัมผัสรู้สึกภูมิใจเป็นอย่างมาก
สมใจ บุญมาเลิศ ตัวแทนชุมชนบ้านทุ่งนางดำกล่าวว่า ภูมิใจมากที่เด็กบ้านทุ่งนางดำมีความสามารถในการนำเสนอ คนข้างนอกอาจจะมองว่าชุมชนของเราลำบากเนื่องจากเป็นชุมชนที่ตั้งอยู่บนเกาะ แต่เด็กๆที่นี่ไม่เคยย่อท้อในการไปโรงเรียนเพื่อหาความรู้มาพัฒนาตนเอง คนในชุมชนเองก็มีความพยายามสร้างความสามัคคีและการมีส่วนร่วมในการทำกิจกรรมให้ความรู้กับเด็กๆ อยากให้มีกิจกรรมแบบนี้มานานแล้วแต่ไม่มีช่องทาง ขาดโอกาสและไม่มีความรู้ในการจัดกิจกรรม ดีใจที่มีอาสาคืนถิ่นและนักศึกษาเข้ามาช่วยในการทำกิจกรรม บ้านเรามีทรัพยากรในชุมชนมีเยอะแต่เรานำมาใช้ประโยชน์ไม่เป็น เราเห็นทุกวันแต่เราก็ไม่เห็นคุณค่าของมัน
ลูกจันทร์ จันทกานต์ แสงเกิด เล่าว่า ดีใจมากที่ได้มีส่วนร่วมในการจัดกิจกรรมเพราะเป็นกิจกรรมครั้งแรกที่มีคุณครูและผู้ใหญ่จากนอกชุมชนได้เข้ามาเรียนรู้สมุนไพรต่าง ๆ รวมถึงพืชผักในชุมชน ผู้ใหญ่ในชุมชนได้เห็นถึงความสามารถของเด็กๆอย่างพวกเรา หลังจากนี้พวกเราจะทำอาหารชุมชนและนำไปโชว์ที่กรุงเทพ อยากจัดกิจกรรมแบบนี้อีก เพื่อทำให้คนรู้จักเกาะทุ่งนางดำว่ามีของดีมากมาย กิจกรรมในวันนี้พวกเราตั้งใจเตรียมงานกันมากๆ เลย หนูรู้สึกตื่นเต้นมากเลยคะ
ใบตอง ด.ญ.จิรประภา แว่นทอง เล่าว่า สนุกมากเลยคะ นี่เป็นกิจกรรมแรกที่ได้เข้าร่วมและได้เป็นคนจัดกิจกรรมเอง โดยเฉพาะการทำอาหารจากผักและสมุนไพรในชุมชน อยากจัดกิจกรรมแบบนี้อีกเพื่อให้คนเข้าเรียนรู้ในชุมชนและเห็นว่าชุมชนเรามีของดี มีทรัพยากรธรรมชาติที่สมบูรณ์ การได้ร่วมกิจกรรมหนูน้อยนักสำรวจทำให้ได้รู้จักสมุนไพรเพิ่มมากขึ้น หลังจากนี้พวกหนูจะทำอาหารให้ผู้ใหญ่ได้ชิมและจะใช้อาหารในการประชาสัมพันธ์ให้คนทั่วประเทศรู้จักเกาะทุ่งนางดำคะ
การจัดกิจกรรม เปิดเกาะ Show Share ห้องเรียนชุมชน ในครั้งนี้เป็นการจัดกิจกรรมเปิดพื้นที่ครั้งแรก แต่ได้รับการตอบรับการเข้าร่วม ได้รับกำลังใจและคำแนะนำจากผู้มาร่วมงาน เป็นชุดความรู้ให้ชุมชนได้มีบทเรียนในการจัดกิจกรรมครั้งต่อไป
เพราะเราเชื่อว่า “การเรียนรู้มีหลากหลายรูปแบบ ห้องเรียนไม่จำเป็นต้องมีโครงสร้างเป็นหลักแหล่ง เพราะทุกที่คือห้องเรียน หัวใจสำคัญคือ เรียนแล้วสนุก ไม่น่าเบื่อ มีอิสระ ผ่านการทดลองและลงมือทำ วิชาการไม่ต้องเยอะ เน้นวิชาชีวิตและการเอาตัวรอด ภายใต้บริบทชุมชน ความเชื่อ จิตวิญญาณและความเป็นมนุษย์บนพื้นฐานทรัพยากรที่มีอยู่ในชุมชน”
