ถ่านไม้ คือมนตร์เสหน์คู่ครัวที่แม่บ้านพ่อบ้านส่วนใหญ่จะขาดไม่ได้ เพื่อใช้เป็นเชื้อเพลิงในการทำอาหาร เพราะนอกจากจะให้ค่าความร้อนที่สูง อุณภูมิค่อนข้างจะนิ่งเมื่อเทียบกับฟืนไม้ แต่ที่เป็นอีกมนตร์เสหน์หลักนั้นก็คือกลิ่นหอมจากถ่านในการทำปิ้งย่าง วันนี้เราทีมงานอยู่ดีมีแฮงจึงจะขอพานักอ่านออนไลน์ทุกท่านไปพบกับการเผาถ่านคุณภาพสูง นอกจากจะทำให้ได้ถ่านคุณภาพสูงแล้ว การเผาถ่านที่นี่ยังเป็นมิตรต่อโลกอีกด้วยและที่สำคัญ มันช่วยแก้ไขปัญหาราคาไม้ยางพาราในสวนที่ราคาต่ำ ให้สูงขึ้นได้หลายเท่าตัว เขาจะทำกันอย่างไร เดี๋ยวไปเรียนรู้การเผาถ่านคุณสูงด้วยกันเลยครับ
ที่นี่สหกรณ์การเกษตรเครือข่ายสภาเกษตรกรจังหวัดบึงกาฬ จำกัด ซึ่งมีสมาชิกทั่วทั้งจังหวัดราว 800 คน ซึ่งตอนนี้ทำธุรกิจเกี่ยวกับเตาเผาถ่านเป็นธุรกิจหลัก และไม้ที่นำมาเผาถ่านเป็นหลักคือไม้ยางพาราจากสวนเกษตรที่โคลนลงหลังจากหมดอายุการกรีดยางแล้ว
“จ.บึงกาฬมีพื้นที่ปลูกยางพาราราว 1,200,000 ไร่ ซึ่งมากที่สุดในภาคอีสาน และสมาชิกส่วนใหญ่ก็จะปลูกยางพารา ซึ่งในแต่ละปียางที่หมดอายุก็จะถูกโคล้นลงราว 5,000 ไร่ต่อปี และไม้ขนาดไม่ใหญ่นักที่ถูกนำออกมาขายก็จะมีราคาขายแค่ตันละ 7-8 ร้อยบาท พอหักโน้นนี่นั้นออก ชาวสวนจะคงเหลือจริง ๆ แค่ 200-300 บาท เท่านั้นเอง”
ด้วยเหตุนี้ทางสหกรณ์ฯ จึงร่วมมือกับทางคณะวิศกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีอีสาน วิทยาเขตสกลนคร เพื่อยกระดับราคาไม้ยางพาราช่วยเกษตร จึงได้นำเอางานวิจัยของอาจารย์…ในอดีตมาพัฒนาเป็นเตาเผาถ่านคุณภาพสูง ขนาด 1,700 ลิตร ซึ่งเผาด้วยระบบ แก๊สซิฟายเออร์ ซึ่งจะให้ความร้อนสูงถึง 1 พันองศา ฯ ทำให้ถ่านที่ได้จะมีความบริสุทธิ์สูงมาก
“หลักการของเตานี้ก็คือ ตัวเตาจะดึงเอาควันที่เกิดจากการเผาไหม้ไม่สมบูรณ์เอามาเผา และความร้อนจากการเผาก็จะถูกส่งไปอบไม้อีกครั้งหนึ่ง ซึ่งควันที่ดึงมานี้มีคุณสมบัติเป็นแก๊สติดไฟนั้นเอง ซึ่งอุณภูมิที่ได้สูงกว่า 1 พันองศาฯ ขึ้นไป จึงทำให้เตาเผาถ่านแบบนี้ช่วยลดการปล่อยควันสู่ชั้นบรรยากาศได้สูงมากถึง 70-80 เปอร์เซ็นต์ และใช้เวลาไม่เกิน 24 ชั่วโมง ก็สามารถเปิดถังเอาถ่านมาขายได้ โดยถ่านที่ได้จะมีน้ำหนังเหลืออยู่ประมาณ 200 กิโลกรัม”
เมื่อไม้ถูกอบด้วยความร้อนที่สูงมากถึงขนาดนี้ นอกจากจะทำให้ถ่านบริสุทธิ์แล้ว ยังส่งผลให้ถ่านที่ได้มีคุณสมบัติเทียบเท่าถ่านกราไฟท์ได้เลย ซึ่งถ่านชนิดนี้สามารถนำไฟฟ้าได้เลย จึงทำให้นำไปสู่การวิจัยเพิ่มเพิ่มมูลค่าถ่านสู่งานอุตสาหกรรมขึ้นมาอีก แต่ในเบื้องต้นทางสหกรณ์ก็อยู่ในช่วงของการพัฒนาคุณภาพเตาเผาถ่านให้เหมาะกับการนำไปใช้สำหรับกลุ่มเกษตรกรสวนยาง ถ่านคุณสูงที่ได้จึงเอามาจำหน่ายในท้องตลาดแทบไม่ต่างตากถ่านทั่วไป ถ่านคุณภาพสูงแต่ขายในราคาถูก
“ตอนนี้ราคาถ่านที่เรานำมาขายจะขายกันอยู่ที่กิโลกรัมละ 16 บาท กระสอบหนึ่งก็จะมีราคาอยู่ประมาณ 200 บาท นอกจากนั้นก็จะบรรจุเป็นแบบถุงหูหิ้วอีกรูปแบบด้วย ซึ่งส่วนใหญ่ลูกค้าก็จะเอาไปปิ้งย่างหมูกระทะ ปลาเผา ซึ่งเขามาว่ามันให้ความร้อนสูงและนาน ที่ผ่านมาแทบไม่พอต่อความต้องการของผู้ใช้”
“ถ่านที่ได้จากการเผาหนึ่งทีจะมีน้ำหนังอยู่ที่ 200 กิโลกรัม เราขายอยู่ที่กิโลกรัมละ 16 บาท ก็จะทำเงินให้ได้ถึง 3,200 บาท น้ำส้มควันไม้จะได้ประมาณ 100 ลิตร ก็จะคิดอยู่ที่ลิตรละ 20 บาทก็จะเป็น 2,000 บาท รวมแล้วรอบหนึ่งก็จะมีรายได้อยู่ประมาณ 5 พันบาท ส่วนต้นทุนของเราก็จะมีค่าไม้ประมาณ 1 พันบาท ค่าคนดูแลควบคุมก็ประมาณ 4-5 ร้อยบาท และเผื่อไว้สำหรับซ่อมบำรุงตีแบบกว้าง ๆ ไปเลย 500 บาท รวมต้นทุนไปแล้วก็ไม่เกิน 2 พันบาท ในขณะที่มีรายรับอยู่ประมาณ 5 พันบาท”
กำไรที่เกิดขึ้นต่อวันต่อเตาก็จะอยู่ที่ 3,000 บาท นั้นเอง นี่ยังไม่นับเพิ่มอีกนะครับว่า สหกรณ์แห่งนี้มีอยู่อีกหลายใบ ดังนั้นเตาเผาถ่านด้วยแก๊สซิฟายตัวนี้ก็จะเขามาเป้นเครื่องมือช่วยยกระดับราคาไม้ยางพาราในสวนของเกษตรกรให้สูงมากขึ้น จนแทบไม่อยากขายไม้สดให้กับกลุ่มพ่อค้าเลยทีเดียว นี่จะเป็นอีกความพยายามที่จะพัฒนาเตาให้เหมาะกับการนำไปใช้งานของเกษตรกร และที่สำคัญตอนนี้ทางมหาวิทยาลัยกับสหกรณ์เริ่มมองหาตลาดถ่านคุณภาพสูงในต่างประเทศและถ่านเพื่อนำไปใช้ในระบบอุตสาหกรรมอีกด้วย นี่จึงเป็นเติมเต็มชุมชนผ่านการใช้องค์ความรู้จากงานวิจัยในมหาวิทยาลัย สู่การถูกนำไปใช้งานจริงในชุมชน
“ที่เรามาตั้งสถาบันวิจัยในพื้นที่แห่งนี้ก็เพื่อต้องการใช้ประโยชน์จากทุกอย่างที่มีอยู่ในพื้นที่แห่งนี้ ให้ถูกเอามาใช้ต่อยอดและขยับขับเคลื่อนให้เกิดประโยชน์สูงสุดต่อคนในพื้นที่”
นี่จึงเป็นจุดเริ่มต้นของกลุ่มคนเล็ก ๆ ที่เริ่มหยิบเอาความรู้ในงานวิจัยมาช่วยแก้ไขปัญหาให้กับคนในชุมชน ทั้งเกิดรายได้ที่เพิ่มขึ้น ลดปัญหาโลกร้อน เกิดองค์รู้ใหม่ และที่สำคัญคือได้ช่วยเพิ่มความรู้และศักยภาพให้คนในชุมชนได้ก้าวไปข้างหน้าได้ไกลมากยิ่งขึ้น
