CONNECT FEST 2 : Social Movement Week for ALL ชวนคนรุ่นใหม่ 3 คน ที่มีความสนใจเรื่องสิ่งแวดล้อม ในประเด็นของพื้นที่สีเขียว พื้นที่สาธารณะ และการพัฒนาเมือง มาพูดคุยเพื่อเสนอมุมมองความคิดเห็นกับบนเวทีสาธารณะ “เสียงเยาวชนกับมุมมองด้านสิ่งแวดล้อม” ชวนพูดคุยโดย สุภาภรณ์ มาลัยลอย มูลนิธินิติธรรมสิ่งแวดล้อม (EnLaw)
พื้นที่สีเขียวน้อย มีผลให้คน เครียด จน เหงา มากขึ้น
ปฐมภพ แก้วมีค่า สมาคมคนรุ่นใหม่กับนวัตกรรมทางสังคม (SYSI) พูดถึงข้อกำหนดขององค์การอนามัยโลก (WHO) ที่ว่า พื้นที่สีเขียวที่เหมาะกับการดำรงชีวิตของมนุษย์อยู่ที่ 9 ตารางเมตรต่อคน แต่ในกรุงเทพมหานครนั้นมีพื้นที่สีเขียวต่ำกว่าเกณฑ์มาตรฐานที่ WHO กำหนดไว้ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ถ้าเจาะลึกในแต่ละเขตพื้นที่ อย่างเขตวัฒนา ที่ถือได้ว่าเป็นชุมชนเมืองที่มีคนอยู่อาศัยจำนวนมาก พบว่ามีพื้นที่สีเขียวอยู่เพียง 1.24 ตารางเมตร ต่อคนเท่านั้น
“เมืองที่ไม่มีพื้นที่สีเขียวทำให้คน เครียด จน และเหงา” ปฐมภพ แก้วมีค่า
งานวิจัยจากต่างประเทศหลายชิ้นบอกว่า การที่เราทำงาน และได้มองเห็น สัมผัสต้นไม้ หรือเข้าไปอยู่ในพื้นที่ ๆ มีต้นไม้มาก ๆ สามารถช่วยลดความเครียดได้ถึง 20 เปอร์เซนต์ และทุก ๆ ปีที่ผ่านมา คนที่ทำงานในเมืองมีความเครียดสูงถึง 36 เปอร์เซ็นต์ ก่อให้เกิดโรคซึมเศร้า หรือโรคที่มีผลเกี่ยวกับสภาพจิตใจที่ไม่ดี การมีพื้นที่สีเขียวน้อย ทำให้ต้องใช้พลังงานไฟฟ้ามากขึ้น เช่น เครื่องปรับอากาศ เครื่องฟอกอากาศ หลายคนที่ทำงานในเมืองต้องแบกรับภาระค่าใช้จ่ายเพิ่มมากขึ้นจากสิ่งเหล่านี้
สุดท้ายพื้นที่สีเขียวทำให้เราเหงาได้อย่างไร การที่เราสามารถเข้าถึงพื้นที่ ๆ เป็น Open space สวนสาธาณะ หรือพื้นที่ต่าง ๆ ทำให้เราได้มีโอกาสพบเจอ พูดคุย แลกเปลี่ยนกับผู้คนที่หลากหลาย และได้ทำกิจกรรมมากมาย แต่ถ้าเราไม่สามารถเข้าถึงพื้นที่เหล่านี้ได้ หรือมีพื้นที่เหล่านี้ไม่เพียงพอ เราก็จะมีโอกาสได้พบปะ พูดคุย หรือทำกิจกรรมร่วมกับผู้อื่นน้อยลง
เรามีสิทธิที่จะเรียกร้องพื้นที่สาธารณะที่มีคุณภาพ
รุ่งรวี จำปีทอง จากโครงการ YouthWel เริ่มต้นโดยการชวนให้นึกภาพถึงพื้นที่สาธารณะ หรือพื้นที่สีเขียวที่ผุดขึ้นมาในหัว หลาย ๆ คนอาจจะนึกถึงที่ราบที่มีหญ้า มีทางเดินเล็ก ๆ กับพุ่มไม้ที่มีฝุ่นจับอยู่ตลอดเวลา และมีเครื่องเล่น หรือเครื่องออกกำลังกายที่ไม่ได้ใช้งาน เพราะไม่มีคนไปเล่น แล้วกลายเป็นรังนก หรือที่ตากผ้าของคนที่อยู่ในชุมชนแถวนั้น
ถามว่าทำไม่ถึงกลายเป็นแบบนั้น เราต้องมามองกันก่อนว่าพื้นที่สาธารณะ หรือพื้นที่สีเขียวมีไว้ทำไม คำตอบคือ เรามีไว้เพื่อตอบโจทย์การใช้ชีวิตของคนในพื้นที่นั้น ๆ เท่ากับว่าพื้นที่สาธารณะใกล้บ้านเหล่านั้น ไม่ได้ตอบโจทย์กับชีวิต และไม่ได้มีประสิทธิภาพมากพอ หรือคนที่สร้างอาจไม่ได้คำนึงถึงการใช้ประโยชน์ที่แท้จริง เลยเป็นที่มาของพื้นที่สาธารณะแบบ Copy Paste หรือพื้นที่สาธารณะที่หน้าตาเหมือนกันไปหมด
เราทุกคนต่างรู้ว่ามนุษย์เราไม่เหมือนกัน แตกต่างกัน diversity คือความสวยงามของมนุษย์ทุกคน แน่นอนว่าในแต่ละพื้นที่ มีเอกลักษณ์และความต้องการที่แตกต่างกัน แต่สิ่งที่รัฐบาลมอบให้กลับเป็นของที่เหมือนกันในทุกพื้นที่ ทั้งหมดที่พูดมาต้องการจะสื่อว่า
“เรามีสิทธิที่จะเรียกร้อง และเถียงได้ว่าพื้นที่สาธาณะนั้นไม่ดี ไม่ถูกต้องอย่างไร และควรได้รับการแก้ไข” รุ่งรวี จำปีทอง
การพัฒนาเมืองที่มองไม่เห็นคน
“ตอนนี้เราคิดจะพัฒนาเพื่อให้ได้เงินเยอะ ๆ สร้างของหรู ๆ เลยไม่น่าแปลกใจที่พื้นที่สาธารณะ หรือพื้นที่สีเขียว ซึ่งโดยธรรมชาติของมันแล้ว ไม่ได้เป็นพื้นที่ที่มีมูลค่า หรือสร้างเงินได้ในตัวของมันเอง ทำให้ถูกละเลยทั้งจากภาครัฐและเอกชน” อชิระ ศิริมงคลเกษม
อชิระ ศิริมงคลเกษม ReThink Urban Spaces – RTUS (ริทัศน์) บอกว่าถ้าเราต้องพัฒนาเมืองให้มีความยั่งยืน และเป็นผลประโยชน์ต่อทุกคนจริง ๆ ต้องคำนึงของที่มันไม่ได้มีแต่มูลค่าทางการเงินด้วย เช่นของที่มีมูลค่าทางจิตใจ สุขภาพของผู้คน ประวัติศาสตร์ และวัฒนธรรม เมื่อพูดถึงเรื่องเหล่านี้ ก็ต้องพูดถึง “ย่าน” เพราะการพัฒนาย่านเป็นหัวใจสำคัญในการพัฒนาของเมืองที่ยั่งยืนได้
แต่เหมือนตอนนี้เราได้ยอมแพ้ต่อการพัฒนาย่านไป แล้วก็โยนหน้าที่การพัฒนาเมืองให้ไปอยู่กับเอกชน เหมือนกับว่า เราได้ทำการยัดความเจริญ หรือของดีต่าง ๆ ไปอยู่ในรูปของห้างสรรพสินค้า ในหมู่บ้านจัดสรร คอนโดหรู ซึ่งผลประโยชน์ก็จะถูกจำกัดไว้แค่ในรั้วของโครงการเหล่านั้น และไม่กระจายออกไปข้างนอกเท่าที่ควรเพราะว่าโครงการเหล่านั้นไม่ใช่พื้นที่สาธารณะที่แท้จริง
แต่สิ่งที่พูดมาข้างต้นไม่ได้หมายความว่า จะไม่ไห้มีการพัฒนาอะไรเลย แต่ภาครัฐควรรู้ด้วยว่า การพัฒนาไม่ใช่แค่การสร้างสิ่งใหม่เพียงอย่างเดียว จากการได้ลงสำรวจพื้นที่พบว่ามีอะไรหลายอย่างที่น่าสนใจซ่อนอยู่ และสามารถพัฒนาของที่มีอยู่นั้น ให้ทุกคนสามารถเข้าถึงได้ และเป็นประโยชน์กับทุกคนได้
