สถานการณ์โควิด-19 ไม่ได้กระทบแค่เรื่องระบบสาธารณสุข แต่ทั้งยังมีเรื่องปากท้องและการศึกษา ซึ่งเป็นอีกโจทย์สำคัญ ซึ่งไม่เพียงแต่ข้อจำกัดเรื่องอุปกรณ์ในการเรียนออนไลน์ที่ยังหาบทสรุปไม่ได้ “อาหารกลางวัน” ยังเป็นหนึ่งในปัญหาที่ส่งผลกระทบกับเด็กและเยาวชนโดยเฉพาะในชุมชนเปราะบางของชุมชนเมือง
กิจกรรม LUNCH & LEARN PROJECT ถาดหลุมทุกเมนูอาหาร คือ การเรียนรู้ ของโรงเรียนเทศบาลบ้านโนนชัย อ.เมือง จ.ขอนแก่น ได้นำเอาเมนู “อาหารกลางวัน” ที่เด็กเลือกเองได้ มาสร้างการเรียนรู้ร่วมกับทางสำนักงานส่งเสริมเศรษฐกิจสร้างสรรค์ (องค์การมหาชน) จ.ขอนแก่น ซึ่งก่อนหน้านี้ได้มีการอบรมเชิงปฏิบัติการให้กับคณะครูและแม่ครัว เรื่องโภชนาการและการจัดการในครัว จนนำไปสู่การออกแบบเมนูอาหาร 10 เมนู เพื่อนำไปทดลองเป็นมื้อกลางวันที่นักเรียนได้มีส่วนร่วมเลือกเมนูอาหารเองได้ ในช่วงก่อนปิดโรงเรียนที่ผ่านมา
“สำคัญมาก ๆ ให้เด็กตัวเล็ก เด็ก ๆ ก็ชอบกิน ตั้งแต่มีเชฟมาสอน ป้านางก็ทำกับข้าวอร่อยขึ้นมากเลย ก็มันมีสูตร ก่อนหน้านี้เราทำสูตรบ้าน ๆ เราเลย เรามีความรู้น้อย เชฟบอกว่ามีสูตรไม่ต้องใส่ชูรสเลย สูตรพอดีแล้ว เราตวงไว้เรียบร้อย เด็กชอบมาก” น้อย ชัยวิชา หรือ ป้านาง เป็นอีกหนึ่งคนในทีมแม่ครัวผู้รังสรรค์เมนู “อาหารกลางวัน” ในโรงเรียนเทศบาลบ้านโนนชัย ได้เล่าถึงความสำคัญด้านโภชนาการอาหาร
“ได้ความรู้หลาย ได้ประสบการณ์มากมาย ถ้าไม่มีโครงการก็คิดไม่ออก เราจะทำแบบไหน เราถึงจะทำทัน เราจะแก้ปัญหาอย่างไร มันเหนื่อยล้า เหนื่อยแค่ไหนก็ต้องลุก ตีสามต้องตื่น ถ้าไม่ตื่นตีสามจะทำไม่ทัน ทีนี้ตื่นตี 5 ก็ทัน เพราะเราเตรียมไว้แล้ว สมมุติเราทอดไก่ เราเตรียมหมักไว้ใส่แป้งทอดเลย มะละกอเราก็เตรียมไว้แล้ว เรามาทำแต่น้ำ หรือทำน้ำแช่ตู้เย็นไว้ได้ พอถึงพรุ่งนี้คลุกใส่กันไม่ต้องเหนื่อย” ป้านาง เล่าถึงการจัดลำดับวางแผนปรุงอาหารในแต่ละวัน
หลังจากปิดเรียนเพื่อป้องกันการระบาดของโควิด-19 ห้องครัวของโรงเรียนก็เงียบเหงา ก่อนจะกลับมาคึกคักอีกครั้ง เมื่อวันที่ 11 – 13 สิงหาคมที่ผ่านมา เมื่อทีมแม่ครัวต้องโชว์ฝีมือปรุงอาหารเมนูที่น้อง ๆ ร่วมโหวตไว้ก่อนหน้านี้ และเตรียมส่งไปพร้อมรถกับข้าวอาหารกลางวัน ในกิจกรรม Lunch & Learn อิ่มท้องสมองใส
ดร.ภัททิรา ชำกรม หรือที่เด็ก ๆ เรียกว่า แม่นก เป็นรองผู้อำนวยการเชี่ยวชาญ โรงเรียนเทศบาลบ้านโนนชัย จ.ขอนแก่น เล่าถึง ใจความสำคัญเรื่องอาหารกลางวัน “กิจกรรมครั้งนี้ มีเป้าหมาย ถาดหลุ่ม 750 ถาด แบ่งเป็นวันละ 250 เปลี่ยนจากถาดหลุมเป็นกล่อง แล้วก็มากำหนดจุด ที่เราจะติดต่อเด็กที่เรียนอยู่ในโรงเรียนของเราและไม่ได้อยู่ที่โรงเรียนของเรา แต่อยู่ในเขตชุมชนใกล้เคียง สามารถมารับได้ เป็นการสนับสนุนจากหน่วยงานภายนอก ถือว่าเป็นประโยชน์ แล้วเด็กได้เรียนรู้ เขาได้นำรถพุ่มพวงจำลองสื่อการเรียนรู้ตลาดเคลื่อนที่มาให้เด็ก ๆ เมื่อเด็ก ๆ มาเห็นก็ตื่นเต้น หน่วยงานภายนอกสนับสนุนโรงเรียน โรงเรียนก็มีพลังที่จะส่งไปสู่เด็ก ๆ สู่ชุมชน มันเลยกลายเป็นความเชื่อมโยงการพัฒนาการศึกษาแบบองค์รวม เลยมีความสำคัญตรงนี้”
ข้าวไก่อบซอสเทอริยากิ ข้าวหมูทอด ข้าวผัดฮ่องกง และผลไม้ ที่ได้สารอาหารครบตามโภชนาการ จัดส่งถึงชุมชนน้อง ๆ พร้อมทั้งนำรถพุ่มพวง ซึ่งเป็นรถขายกับข้าวตัวอย่าง มาเป็นสื่อการเรียนรู้ให้เด็กนักเรียนและผู้ปกครอง โดยครั้งนี้คณะครูยังเตรียมพร้อมไปติดตามการเรียนรู้ แจกใบงานให้น้อง ๆ พร้อมทั้งสอบถามความเป็นอยู่ของลูกศิษย์ด้วยความห่วงใย
“วันศุกร์ต้องไปรับงาน แล้วก็รับเงิน เอาสำเนาบัตรประชาชนไปด้วย เข้าใจไหมครับ อย่าห่างหาย ต้องโทรหาครู มีเบอร์แล้วต้องโทรหา เมื่อวานครูโทรหาไม่ติด หนูต้องฝึกงานฝึกเขียนให้ได้นะลูก ต้องอ่านต้องเขียนต้องดูไลน์ด้วย บอกคุณพ่ออย่าห่างหายนะครับ แบบฝึกหัดที่ครูให้ทำ เสร็จแล้วเอาไปส่งนะครับ”
บทสนทนาของแม่ครู หลังพบเจอลูกศิษย์ชั้น ป.1 แสดงถึงความห่วงใย หลังไถ่ถามความคืบหน้าในไลน์แต่ไม่มีความเคลื่อนไหว การลงมาพบปะเจอะเจอกัน แม้จะเพียงครั้งคราว เพื่อส่งข้าว ถามข่าว แจกใบงาน น่าจะเป็นข้อต่อลดช่องว่างความห่างไกลของการเรียนออนไลน์ ช่วยให้สามารถเรียนรู้ได้ใกล้กันเพิ่มขึ้น ควบคู่กับข้าวกล่องเพื่อความอิ่มท้อง
“ดีค่ะ ช่วยพ่อแม่ พ่อแม่ตกงาน ทำงานร้านอาหาร ร้านเนื้ออย่างปิด ตัวเองตกงาน ดีค่ะ มันช่วยเราได้ 1 มื้อ ได้กิน ประหยัดค่าใช้จ่ายส่วนหนึ่ง”
“แม่ว่าแบบนี้ ก็ดีนะ ทำให้เด็กได้กินข้าวเป็นเวลา มันเป็นอาหารเพื่อสุขภาพด้วย มีอาหาร มีผลไม้ เพราะอยู่โรงเรียนเขาก็ทำแบบนี้”
เสียงสะท้อนบางส่วนจากผู้ปกครองที่ช่วงนี้ แม้ดูเหมือนจะมีเวลาอยู่บ้านดูแลลูกหลานมากขึ้น แต่ภาพคู่ขนานกัน คือ หลายคนตกงาน ไม่มีรายได้ “กิจกรรมอิ่มท้อง สมองใส Lunch & Learn” ที่เคลื่อนที่เข้าไปใน 3 ชุมชน คือ ชุมชนโนนชัย ชุมชนเทพารักษ์ และชุมชนดอนหญ้านาง โดยความร่วมมือกับสำนักงานส่งเสริมเศรษฐกิจสร้างสรรค์ หรือ TCDC ขอนแก่น จึงเป็นเหมือนอีกเรื่องชุบชูใจในภาวะนี้ ทั้งเรื่องการเรียนรู้และเรื่องปากท้องซึ่งเป็นโจทย์ใหญ่ที่ต้องแก้ไขไปพร้อมกัน เพราะเชื่อว่าเมื่อท้องอิ่มการเรียนรู้ก็จะทำได้อย่างเต็มที่
author
