ใครจะคาดคิด ว่าผืนป่าขนาด 6,000 ไร่ คือป่าชุมชนของชาวบ้าน
แต่ว่าเรื่องนี้เป็นไปได้ เพราะที่นี่คือ บ้านห้วยหลวง ต.บ้านกาศ อ.แม่สะเรียง จ.แม่ฮ่องสอน
แม่ฮ่องสอน เป็นจังหวัดที่มีผืนป่ามากถึง 80 เปอร์เซ็นต์ของพื้นที่ทั้งหมด ดังนั้น การจะดูแลป่า หากต้องอาศัยเพียงกำลังของเจ้าหน้าที่ภาครัฐเพียงอย่างเดียวจึงไม่เพียงพอ ดังนั้น การแสวงหาความร่วมมือกับชุมชนจึงเป็นสิ่งจำเป็นในการปกป้องทรัพยากรธรรมชาติของที่นี่
หมู่บ้านห้วยหลวง เป็นหมู่บ้านเล็กๆ ของตำบลบ้านกาศ อ.แม่สะเรียง จ.แม่ฮ่องสอน มีพื้นที่อยู่ติดกับเขตป่าอุทยานแห่งชาติ และพื้นที่เขตแดนของทหาร ด้วยความที่ชาวบ้านเองก็ได้อาศัยป่าในการเก็บหาของป่ามายังชีพ ส่วนภาครัฐก็มีบทบาทในการดูแลรักษาป่า ดังนั้น ที่นี่จึงมีการประสานความร่วมมือระหว่างภาครัฐและประชาชนในการปกป้องทรัพยากรธรรมชาติร่วมกัน เป็นการเกื้อกูลดั่งน้ำพึ่งเรือเสือพึ่งป่า
ป่าชุมชนของชาวบ้านในหมู่บ้านห้วยหลวงซึ่งได้รับการกันพื้นที่ให้ดูแลเกือบ 6,000 ไร่ โดยเป็นการบริหารจัดการร่วมกันกับภาครัฐ มีการวางระบบและการพัฒนาปรับปรุงให้มีความสอดคล้องกับบริบทของชาวบ้านในหมู่บ้าน เพื่อสร้างความเข้าใจอันดี
อุดม บุญเรือง ผู้ใหญ่บ้าน “บ้านห้วยหลวง” ได้เล่าให้ฟังว่า ชุมชนชาวบ้านที่นี่มีความตระหนักถึงความสำคัญของป่าไม้ โดยเฉพาะป่าชุมชนที่อยู่เป็นเขตความรับผิดชอบของบ้านห้วยหลวง หมู่บ้านของตนจึงมักจัดกิจกรรมหรือชักชวนให้ชาวบ้าน เข้าร่วมกิจกรรมในการดูแลจัดการป่าชุมชนอย่างสม่ำเสมอ ซึ่งนอกจากการสร้างความตระหนักถึงความสำคัญของป่าแล้ว ยังเป็นการส่งเสริมให้เกิดความสมดุลของสิ่งแวดล้อม ทั้งในป่าต้นน้ำ ที่มีความสำคัญต่ออาชีพการเกษตร และในแง่มุมของป่าชุมชน ที่ชาวบ้านมักจะเข้าไปเพื่อนำผลผลิตจากในเขตของป่าชุมชน มารับประทานหรือค้าขายอีกด้วย
ผู้ใหญ่บ้านอุดมจึงเห็นความจำเป็นที่จะต้องสร้างความเข้าใจเกี่ยวกับป่าชุมชนให้กับสมาชิกในชุมชนผ่านกิจกรรมต่างๆ อยู่เสมอ เพื่อจะได้สร้างความป็นน้ำหนึ่งใจเดียวกัน ทำงานกันอย่างราบรื่น
นอกจากนี้ หากมีเรื่องราวอันใดที่มีความเกี่ยวข้องกับหมู่บ้าน หรือมีความเกี่ยวข้องในผลประโยชน์ของชาวบ้าน ก็มักจะมีการนำเข้าในที่ประชุม เพื่อปรึกษาหารือ และหามติในที่ประชุม
ดังนั้น จึงช่วยลดความขัดแย้งภายในหมู่บ้าน สร้างความกล้าในการแสดงความคิดเห็นและมีความเคารพในความคิดเห็นของผู้อื่นมากยิ่งขึ้นอีกด้วย
สำหรับในส่วนของภาครัฐนั้น มีการช่วยเหลือสนับสนุนชาวบ้านทั้งในด้านความรู้ และสร้างความตระหนักถึงความสำคัญในการดูแลรักษาสิ่งแวดล้อมรอบหมู่บ้าน ทั้งในส่วนของการสนับสนุนงบประมาณจากกรมส่งเสริมทรัพยากรและสิ่งแวดล้อมของจังหวัดแม่ฮ่องสอน ซึ่งช่วยส่งเสริมในการจัดการและการบริหารงานด้านการดูแลป่าชุมชนของงบ้านห้วยหลวง โดยมีการแบ่งงานออกเป็น 5 กิจกรรม และจัดสรรงบประมาณให้เหมาะสมในแต่ละกิจกรรม เพื่อให้เกิดความมั่นใจว่า สามารถนำงบประมาณเหล่านี้มาใช้ให้เกิดประโยชน์สูงสุดต่อหมู่บ้านและชาวบ้านบ้านห้วยหลวงได้
นอกจากนี้ยังมีการประสานงานกับกลุ่มเจ้าหน้าที่ในพื้นที่ อาทิเช่น กรมป่าไม้ หน่วยควบคุมจัดการไฟป่า และองค์การบริหารส่วนตำบลบ้านกาศ เป็นต้น เพื่อจะขอความอนุเคราะห์ในกิจกรรมต่างๆ เพื่อช่วยส่งเสริมการดูแลรักษาป่าชุมชน โดยภาครัฐสนับสนุนปัจจัยด้านเงินทุน อุปกรณ์ ส่วนชาวบ้านสนับสนุนด้านแรงงาน จึงนับว่าที่นี่เป็นต้นแบบในการทำงานร่วมกันระหว่างชาวบ้านและเจ้าหน้าที่ภาครัฐอีกแห่งหนึ่ง
ความคุ้นเคยใกล้ชิดกันระหว่างเจ้าหน้าที่รัฐและชาวบ้านยังทำให้การจัดกิจกรรมหรือโครงการในแต่ละครั้งสามารถขอความร่วมมือประสานงานระหว่างกันได้อย่างง่ายดายและมีความเป็นกันเองทำให้เกิดบรรยากาศที่ดีระหว่างชุมชนและภาครัฐ
สำหรับป่าชุมชนราว 6,000 ไร่นี้ หากปราศจากการร่วมมือกันแล้ว คงยากที่จะดูแลให้ดีได้
