“ลาเต้ฮ้อนได้แล้วค่ะ” บริสต้าสาวชาวอีสานเรียกให้รับเมนูตามสั่งไว้ ในช่วงสายของวันเสาร์ เช้านี้ผมเปลี่ยนที่ดื่มกาแฟ จากร้านในปั๊มน้ำมันที่มักจะแวะเวลาที่เดินทางไกล มาเป็นคาเฟ่อาคารเรือนกระจกกลางทุ่งนา ณ เมือง ร้อยเกิน บ้านสำราญ ต.ดงแคน อ.ปทุมรัตต์ จ.ร้อยเอ็ด “ยุนาคาเฟ่” น่าจะเป็นอีกร้านกาแฟ ซึ่งมีไม่มากนักที่จะมีเจ้าของร้านเป็นชาวบ้านจำนวนหลักร้อยคน
“ร้านกาแฟยูนาคาเฟ่ เป็นกิจการใหม่และเป็นเรื่องใหม่ที่ชาวบ้านลุกขึ้นมาร่วมกันทำร้านกาแฟสไตล์คาเฟ่ ซึ่งมันจะเป็นร้านกาแฟของทุกคน เพราะเราให้ชาวบ้านที่สนใจมาร่วมลงหุ้น ซึ่งเราเปิดขายหุ้น หุ้นละ 10,000 บาท เบื้องต้นเราเปิดรับ 150 หุ้น ซึ่งมีทั้งเครือข่ายที่เราเคยทำงานร่วมกันมา กลุ่มชาวบ้านที่อยู่ใกล้เคียง และเพื่อน ๆ ที่รู้จักกัน และหนุ่มสาวในชุมชน ซึ่งบางคนมีงบไม่ 1 หมื่นบาท ก็สามารถรวมกับคนอื่น ๆ มาร่วมกันให้ครบตามจำนวนหุ้นได้ และกำไรที่ได้มาเราจะแบ่ง 30 เปอร์เซ็นต์ไว้พัฒนาร้านต่อและอีก 70 เปอร์เซ็นต์ ปันผลกลับคืนให้กับสมาชิก”
ผมยกแก้วกาแฟขึ้นพร้อมสัมผัสกลิ่นหอมของงกาแฟอาราบิก้าอีสานที่เพิ่งถูกส่งมาจากเครือข่ายกาแฟในพื้นที่
“กาแฟที่เราใช้ในร้านตอนนี้ เราใช้กาแฟอาราบิก้าจากพื้นที่อีสาน 100 เปอร์เช็นต์ โดยส่งตรงมาจากเครือข่ายกาแฟอาราบิก้าอีสาน เพื่อเราจะใด้สนับสนุนวัตถุดิบในพื้นที่อีสานและให้คนอีสานได้สัมผัสรสชาติกาแฟของบ้านเรา”
“ลองชิมชาข้าวหอมมะลิเบิ่ง” สว่าง สุขแสง หนึ่งในผู้ก่อตั้งยุนาคาเฟ่ วันนี้นอกจากจะช่วยดูแลภาพรวมของร้านแล้ว นาทีนี้ยังทำหน้าที่ประชาสัมพันธ์และส่งเสริมการขาย ชาที่ทำจากข้าวจีไอ (GI : Geographical Indication) ข้าวหอมมะลิทุ่งกุลา สิ่งบงชี้ทางภูมิศาสตร์ซึ่งมีแห่งเดียวในโลก ให้ผมต้องละจากแก้วกาแฟชั่วครู่ มารับแก้วชาอุ่น ๆ ในมือ
ที่นี่เป็นพื้นที่ทุ่งกุลาร้องไห้ครับ ความเป็นเอกลักษณ์ของที่นี่คือ เป็นดินร่วนป่นทรายซะส่วนใหญ่ และมีความเค็มของพื้นดินที่โดดเด่น จึงทำให้การปลูกข้าวหอมมะลิที่นี่โดดเด่นกว่าพื้นที่อื่น ๆ จนเป็นส่วนหนึ่งที่ทำให้ข้าวหอมมะลิที่นี่โดดเด่นกว่าที่อื่นจนได้แชมป์ข้าวอันดับหนึ่งของโลก ซึ่งคาเฟ่ที่นี่จะมีชาจากข้าวหอมมะลิที่โดดเด่นแล้ว ยังมีผลิตภัณฑ์อื่น จากเครือข่าย และวางแผนต่ออีกว่า ที่นี่จะเป็นแหล่งรวบรวมผลิตภัณฑ์ของชุมชนไว้วางขายให้กับลูกค้าที่แวะมาเยี่ยมเยือน
“เอาชาเขียวปั่นให้หล่าแน” ผมเพิ่งสังเกตรอบตัว ว่าในขณะที่กำลังสนทนากับพี่สว่าง ช่วงสายวันเสาร์แบบนี้ ยังมีเด็ก ๆ ตัวเล็ก ที่มากับพ่อแม่ คู่วัยรุ่นหนุ่มสาว ที่มากับกลุ่มเพื่อน รวมถึงกลุ่มคนวัยทำงาน อายุน่าจะห่างจากผมบวกลบราวสิบปี จับจองที่นั่งในร้าน แต่ที่ได้รับความสนใจ คือจุดที่ผมมองไปนอกร้าน จุดเช็คอินถ่ายรูปที่นั่งชมวิว คลายพระจันทร์ครึ่งเสี่ยว ที่รอคอยนายแบบนางแบบ หน้าใหม่ ให้แวะมาบันทึกความทรงจำ
“หม่องกิน หม่องเรียน หม่องเที่ยว หม่องเดียวกัน เป้าหมายที่แท้จริงคือ เราอยากสร้างพื้นที่ตรงนี้ให้เป็นพื้นที่เรียนรู้ คือ เรียนรู้เรื่องการประกอบธุรกิจเพื่อสังคม เรียนเรื่องทรัพยากรชุมชน เรียนรู้เรื่องประกอบการและอยากให้เป็นพื้นที่ ที่คนรุ่นให้ที่จะเข้ามาเรียนรู้เรื่องการพึ่งตัวเอง การพึ่งพาอาศัยกัน การประกอบอาชีพ หรืออะไรที่จะทำให้เขากลับมาพื้นฟูวัฒนธรรมและวิถีคนบ้านเราให้กลับคืนมา และเราจะทำพื้นที่ตรงนี้ให้กลายเป็นพื้นที่กระจายสินค้าให้กับชุมชน ไม่ว่าจะเป็นข้าว ปลา อาหาร เสื้อผ้า เครื่องนุ่งห่มของใช้ของสอย และตรงนี้จะเป็นศูนย์กลางของชุมชนเรา ซึ่งพวกเราได้ให้นิยามพื้นที่ตรงนี้ว่า หม่องกิน หม่องเรียน หม่องเที่ยว หม่องเดียวกัน”
แก้วชาในมือเริ่มหายอุ่นแล้วครับ ผมสนใจและถามไถ่ด้วยความใคร่รู้ อะไรทำให้ยูนาคาเฟ่ เป็นส่วนหนึ่งของชุมชนที่นี่ ทั้งที่ไม่ใช่พื้นที่ของกลุ่มคนทำงานหรือย่านที่พักอาศัย แล้วลูกค้าจะมาจากไหน ต้นทุนกำไรในแต่ละวัน จะสัมพันธ์กันหรือเปล่า ทำไมต้องมีร้านกาแฟตรงนี้
“มันจะช่วยให้คนรุ่นใหม่ของเรามีงานทำอยู่ที่บ้าน ไม่ต้องทำงานไกลถิ่น ซึ่งถ้าจะให้เขากลับไปดำนาเหมือนเดิมนั้นคงจะเป็นเรื่องยาก เพราะฉะนั้นเราต้องมีที่ให้เขานั้นมีที่สำหรับประกอบอาชีพและที่สำคัญคือ เขาจะได้เรียนรู้ร่วมกันคนอื่นที่แวะเวียนเข้ามาที่ร้านด้วย เพื่อจะเสริมทักษะเขาให้เติบโตไปข้างได้ด้วย”
ผ่านไปนานเท่าไหร่ไม่รู้กับบทสนทนาเจ้าของร้านธุรกิจกาแฟ รู้ตัวอีกที ก็ตอนที่ผมยกแก้วกาแฟเปล่าขึ้นดื่ม นั่นทำให้ผมฉุกคิดขึ้นมาได้ว่า รสชาติกาแฟ ความฝัน ทุ่งนา ชีวิตสโลว์ไลฟ์ ของคนรุ่นใหม่ที่ใฝ่ฝัน อยากเป็นเจ้าของธุรกิจร้านกาแฟ ชิค ๆ ชิว ๆ และแสนโรแมนติก อาจไม่ต้องรอวันที่มีเงินนับล้าน แต่จำเป็นต้องมีไฟฝัน พลังความคิด แผนงานที่ชัดเจน หัวใจที่ยิ่งใหญ่แน่วแน่ และพร้อมลงมือทำ นั้น จะเป็นการเริ่มต้นความฝันเพื่อเดินไปสู่ความจริง
“กาแฟและชารวมค่าใช้จ่ายท่อได๋ครับ”
“บ่เป็นหยัง อ้ายเลี้ยง มาเที่ยหน้าจั่งมาอุดหนุนเด้อ”
ผมยกมือไหว้ขอบคุณและกล่าวลา และแน่นอนว่า คราวหน้าผมจะไปอุดหนุน ยุนาคาเฟ่ ร้านกาแฟชุมชนอีกแน่นอน
