"ไร้บ้าน ไม่ไร้เพื่อน" ขอนแก่นสำรวจประชากรคนไร้บ้าน

(16 พ.ค.62) กลุ่มเพื่อนฅนไร้บ้าน จังหวัดขอนแก่น ร่วมกับหน่วยงานท้องถิ่น ภาคประชาสังคม นักวิชาการและอาสาสมัค จัดกิจกรรม “สร้างความร่วมมือสานพลังขับเคลื่อนขบวนสำรวจประชากรคนไร้บ้านจังหวัดขอนเเก่น” ณ บริเวณศาลเจ้าพ่อหลักเมือง อำเภอเมืองขอนเเก่น จังหวัดขอนแก่น

กิจกรรมครั้งนี้ เป็นการทำงานตามแนวทางบันทึกความร่วมมือ “การสำรวจประชากรคนไร้บ้าน” ระหว่างสำนักงานปลัดกระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ กรมพัฒนาสังคมและสวัสดิการ กรมส่งเสริมการปกครองส่วนท้องถิ่น สำนักงานกองทุนสนับสนุนการส่งเสริมสุขภาพ สมาคมคนไร้บ้าน มูลนิธิเพื่อพัฒนาที่อยู่อาศัย เครือข่ายสลัมสี่ภาค สถาบันวิจัยสังคม จุฬาลงการณ์มหาวิทยาลัย และสถาบันพัฒนาองค์กรชุมชน(องค์การมหาชน) เพื่อสนับสนุนการสำรวจข้อมูลประชากรคนไร้บ้าน โดยบูรณาการการลงพื้นที่ในเขตเทศบาลจำนวน 70 เทศบาล ใน 44 จังหวัดทั่วประเทศ และจัดทำระบบข้อมูลร่วมกับหน่วยงานต่าง ๆ เพื่อเป็นฐานข้อมูลต่อการพัฒนาคุณภาพชีวิตคนไร้บ้านในระดับนโยบายต่อไป

“อันที่ 1 นะครับ คือ จะเห็นจำนวนตัวเลขของคนไร้บ้านในแต่ละจังหวัด อันที่ 2 พอได้จำนวนตัวเลข สถานการณ์เบื้องต้นแล้ว เขาจะจัดทำเป็นระบบฐานข้อมูล สำหรับเครือข่ายหน่วยงานที่ทำงานหรือว่าเป็นบันทึกความร่วมมือในครั้งนี้จะเขาจะเอาข้อมูลนำไปสู่การพัฒนา ออกแบบนโยบาย หรือว่าเอาพัฒนาคุณภาพชีวิตคนไร้บ้านต่อไป” นายณัฐวุฒิ กรมภักดี กลุ่มเพื่อนฅนไร้บ้าน จังหวัดขอนแก่น ชี้แจงเป้าหมายของกิจกรรมการสำรวจครั้งนี้ พร้อมกับอธิบายความสำคัญที่คนในสังคมต้องมีส่วนร่วมรับรู้และแก้ไขปัญหาคนไร้บ้าน

“จริง ๆ แล้วก่อนสำรวจทางทีมทำงานอย่างพวกเราค่อนข้างเชื่อว่าจำนวนคนไร้บ้านที่เราเห็นในสังคมที่มากขึ้น หรือว่าเห็นคนออกมาใช้ชีวิตในที่สาธารณะเพิ่มมากขึ้น มันบ่งบอกถึงว่าสังคมมันมีปัญหามีเรื่องของรายได้เศรษฐกิจ ปัญหาครอบครัว เป็นต้น จากการลงสำรวจข้อมูลตัวเลขที่เห็นถือว่าเยอะพอสมควร อย่างภาคอีสานรวมทุกจังหวัดนะ มี 512 คน อย่างนี้ครับ จากตัวเลขที่สรุปล่าสุดนะครับ ก็ถือว่าเป็นตัวเลขที่สูงพอสมควร มันบ่งบอกว่าขนาดพื้นที่ในภาคอีสาน ซึ่งเป็นที่ที่บอกว่าเศรษฐกิจค่อนข้าง หรือ รายได้ค่อนข้างต่ำในประเทศก็ยังมีคนไร้บ้านอยู่อาศัย แล้วมันก็สะท้อนความเหลี่ยมล้ำทางสังคม เรื่องการเข้าไม่ถึงโอกาส การเข้าไม่ถึงทรัพยากร เรื่องรายได้ เรื่องสุขภาพ เรื่องต่าง ๆ ซึ่งมีหลายมิติ ที่สะท้อนว่าระบบสังคมมันดูแลได้ไม่ดีพอ ทำให้คนหลุดออกมาเป็นคนไร้บ้าน”

ขอบคุณภาพ : กลุ่มเพื่อนฅนไร้บ้าน จังหวัดขอนแก่น

ในการสำรวจจังหวัดขอนแก่นได้แบ่งทีมอาสาสมัครออกเป็น 6 ทีม เพื่อเดินสำรวจในเขตเทศบาลนครขอนแก่นรวม 71 จุด พบข้อมูลว่ามีจำนวนคนไร้บ้าน 67 ราย แต่เมื่อรวมข้อมูลทั้งหมดที่มีการสำรวจใน 20 จังหวัดภาคอีสาน พบว่ามีประชากรคนไร้บ้านประมาณ 512 คน

“อีสานสำรวจกันทั้ง 20 จังหวัด แต่ในพื้นที่ นครราชสีมา ขอนแก่น และอุดรธานี เป็นจังหวัดใหญ่ที่ตั้งอยู่ในแนวรถไฟ ซึ่งมีสมมุติฐานหนึ่ง คือว่า คนไร้บ้านจะใช้เส้นทางคมนาคมเหล่านี้ในการเคลื่อนย้าย หรือเดินทาง การเข้าสู่เมืองใหญ่ เพราะฉะนั้นจังหวัดใหญ่ ๆ จะมีคนไร้บ้านที่ลงระหว่างทางในจังหวัดใหญ่ ๆ เข้าไปอยู่อาศัย หรือไปหารายได้ ไปทำมาหากิน เลยว่าตัวเลขในจังหวัดใหญ่ค่อนข้างสำคัญมากครับ”

นอกจากการสำรวจข้อมูลตัวเลขประชากรแล้ว จังหวัดขอนแก่นซึ่งเป็นอีกเมืองใหญ่ที่มีการเติบโตทางเศรษฐกิจอย่างรวดเร็วและมีจำนวนคนไร้บ้านเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง ยังต้องสร้างความร่วมมือในการมีส่วนร่วมพัฒนาคุณภาพชีวิตของประชากรคนไร้บ้านไปพร้อมกัน ซึ่งที่จังหวัดขอนแก่นก็มีศูนย์พักพิงชั่วคราว บริเวณชุมชนเหล่านาดี 12 ตำบลในเมือง อำเภอเมืองขอนแก่น เพื่อให้คนไร้บ้านได้รับการฟื้นฟูและพัฒนาคุณภาพชีวิต ซึ่งคาดว่าจะก่อสร้างแล้วเสร็จและส่งมอบอาคารภายในสิ้นเดือนพฤษภาคมนี้ ซึ่งการทำงานของภาคส่วนที่เกี่ยวข้องในการแก้ไขปัญหาคนไร้บ้านในจังหวัดขอนแก่น จำเป็นต้องได้รับความร่วมมือจากกลุ่มคนไร้บ้านที่เข้ามาพักอาศัยในศูนย์พักพิงชั่วคราว เพื่อเรียนรู้การพัฒนาศักยภาพในด้านต่าง ๆ โดยเน้นการพึ่งพาตนเอง มีการทำแปลงเกษตร รับจ้างรายวัน และพัฒนาทักษะอาชีพรายบุคคล โดยมีเป้าหมายเพื่อให้ทุกคนสามารถดำเนินชีวิตร่วมกับคนในสังคมได้อย่างสมศักดิ์ศรีความมนุษย์

“จริง ๆแล้วเราเชื่อว่าปัญหาเรื่องคนไร้บ้าน มันเป็นส่วนหนึ่งของสังคม เป็นส่วนหนึ่งของทุกคนในสังคม เราเองที่ไม่ใช่เป็นคนไร้บ้านเนี่ย ในวันหนึ่งอาจจะมีโอกาสกลายมาเป็นคนไร้บ้าน เพราะว่าคนไร้บ้านที่หลุดมาเป็นคนไร้บ้าน ส่วนใหญ่ก็คือเกิดจากการตกหล่มในชีวิต ในช่วงจังหวะหนึ่ง บางทีชีวิตดี ๆ ยังหลุดมาเป็นคนไร้บ้านได้ เคยเป็นกุ๊ก เคยเป็นพ่อครัวในภัตาคาร เคยเป็นพ่อค้า เป็นนักธุรกิจก็มีที่เราพบเจอ ฉะนั้นความเสี่ยงของทุกคนสามารถกลายมาเป็นคนไร้บ้านได้ เพราะว่าถ้าถึงจังหวะหนึ่งของชีวิตมันติดหล่มแล้วมันตั้งหลักไม่ทันก็หลุดมาได้ ฉะนั้น เรื่องนี้เป็นเรื่องสำคัญมากที่จะทำอย่างไรให้คนในสังคมหรือหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง จะต้องคิดร่วมกันว่าเราจะ “สร้างระบบรองรับ” หรือ “ ระบบป้องกันการไม่ให้คนหลุดออกมาเป็นคนไร้บ้าน” ได้อย่างไร ทำอย่างไรให้ช่องว่างความเหลี่ยมล้ำรายได้ของประเทศเรามันดีขึ้น คนทุกกลุ่มสามารถมีรายได้เพียงพอที่จะใช้ชีวิตในครอบครัวเดิม ไม่ให้ทะเลาะกับคนในครอบครัว พอรายได้ไม่ดี ก็ไปมีปัญหาครอบครัว ไม่มีความสุข อยู่ไม่ได้ ก็ต้องออกมาอยู่ข้างนอก ฉะนั้นผมมองเรื่องนี้มันไม่ใช่มิติแค่ว่าคนไร้บ้าน หรือหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง แต่คนในสังคมเข้ามาเกี่ยวข้องด้วย สถาบันที่สำคัญที่สุดที่เป็นจุดเริ่มต้นที่จะช่วยกันป้องกันไม่ให้คนหลุดออกมาเป็นคนไร้บ้านที่ดีที่สุดคือ ครอบครัว เพราะว่าส่วนใหญ่สาเหตุอันดับหนึ่ง คือ ถ้ากรอบของครอบครัวไม่เข้มแข็ง คนในครอบครัวไม่คุยกัน ไม่พูดจากันดี ๆ อันนี้ก็เป็นสาเหตุหลักที่ผลักให้คนหลุดออกมาเป็นคนไร้บ้าน ออกมาอยู่โดดเดี่ยวข้างนอก ใช้ชีวิตข้างนอก ในสภาวะที่ชีวิตมันสั่นคลอนอะไรแบบนี้ครับ ”