โดยธรรมชาติแล้วมนุษย์ชอบที่จะเป็นผู้เลือก มากกว่าการที่จะเป็นผู้ถูกเลือก เพราะแต่ละคนย่อมจะรู้ดีที่สุดว่าสิ่งไหนคือสิ่งที่เหมาะสำหรับตัวเอง เรื่องการศึกษาก็เช่นกัน จะดีแค่ไหนถ้าผู้เรียนได้เลือกวิธีการเรียนด้วยตัวเอง
และเคยคิดไหมว่าผู้เรียนจะมีส่วนร่วมในออกแบบการศึกษาของตัวเองได้
แดนไท สุขกำเนิด คือตัวอย่างของผู้เรียนที่เลือกจะออกแบบการศึกษาให้กับตัวเอง โดยในงานเสวนาหัวข้อ “การศึกษากับอนาคตสังคมไทย: มุมมองทางสังคมและวัฒนธรรม” จัดโดยคณะสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ เมื่อวันอังคารที่ 28 พฤศจิกายน 2560 ที่ผ่านมา แดนไทได้ร่วมแลกเปลี่ยนประเด็นเรื่องการศึกษาทางเลือกว่า ความชัดเจนนี้เกิดขึ้นเมื่อได้ลองเข้าไปเรียนการศึกษาในระบบแล้วรู้สึกว่า การศึกษาแบบนี้ยังไม่ใช่แนวทางของตัวเอง เขาจึงตัดสินใจปรึกษากับคุณพ่อ อ.ดร.เดชรัต สุขกำเนิด เนื่องจากตนรู้สึกว่าการศึกษาทางเลือกนั้นสามารถลงลึกในเนื้อหาต่างๆที่สนใจได้ โดยไม่จำกัดกรอบความคิดและเวลา และมีเวลาให้กับตัวเองมากขึ้น เพราะไม่เสียเวลาในการเดินทาง นอกจากนี้ยังช่วยลดค่าใช้จ่าย และเพิ่มรายได้จากในการทำงานพิเศษได้อีกด้วย
ด้านคุณพ่อ อ.ดร.เดชรัต สุขกำเนิด กล่าวว่า เหตุผลที่อนุญาตให้ลูก (แดนไท สุขกำเนิด) เลือกเรียนการศึกษาทางเลือก เพราะตนไม่ได้มีประสบการณ์จากการเป็นพ่ออย่างเดียว แต่ด้วยความที่เป็นอาจารย์จึงเข้าใจดีว่านักศึกษาในห้องเรียนนั้นต้องการอะไร อยากได้ห้องเรียนแบบไหน ทำให้นักศึกษามีความรู้สึกว่าตนเองได้มีสิทธิ์เลือกเรื่องที่ตรงกับเขา ซึ่งตรงนี้ค่อนข้างสอดคล้องกับคนรุ่นใหม่ และในปัจจุบัน ปัญหาการเรียนการสอนของบ้านเรา คือการที่คิดว่ากระบวนการศึกษาคือการถ่ายทอดเนื้อหา แต่ในความเป็นจริง สิ่งที่สำคัญกว่าเนื้อหาอาจจะเป็นการที่ผู้เรียนได้เป็นเจ้าของกระบวนการคิด
ผู้เรียนแบบไหนที่เหมาะกับการศึกษาทางเลือก
นอกเหนือจากความชัดเจนของผู้เรียนในทางเลือกของตนเองแล้ว ผู้เรียนยังต้องเป็นคนที่มีเรื่องที่สนใจ ชอบค้นคว้า ชอบทดลอง ลงมือทำ และพร้อมรับความคิดเห็นจากผู้อื่น
สำหรับวิธีการเรียนการศึกษาทางเลือกนั้น มี 4 วิธีด้วยกัน ทั้งวิธีที่เรียนกับเขต เรียนกับโรงเรียน เรียนกับการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย(กศน.) และเรียนกับสถาบันการศึกษาทางไกล แดนไทเลือกเรียนกับสถาบันการศึกษาทางไกล วิธีการเรียนนั้นผู้เรียนจะต้องเลือกวิชา และมีหนังสือเพื่อให้ผู้เรียนศึกษาด้วยตัวเอง โดยการสอบกลางภาคทางสถาบันจะส่งข้อสอบมาให้ทำที่บ้าน ส่วนสอบปลายภาคทางสถาบันจะให้ไปสอบในสถานที่ที่จัดไว้ให้ นอกจากนี้ผู้เรียนยังต้องทำกิจกรรมที่มีประโยชน์ ซึ่งอาจจะเป็นกิจกรรมที่ทำแล้วได้ความรู้
สุดท้ายแล้ว ไม่ว่าจะเป็นการศึกษาในระบบ หรือนอกระบบ สิ่งที่สำคัญในการศึกษา คือการที่ผู้เรียนได้เข้ามามีส่วนร่วมในกระบวนการศึกษาด้วยตนเอง
author
