ออกอากาศ 19/02/2557
รัฐบาลพม่ากำลัง จะสร้างเขื่อน 6 โครงการบนแม่น้ำสาละวิน ในรัฐฉาน รัฐคะยา และรัฐกระเหรี่ยง ภายใต้ความร่วมมือระหว่างบริษัทพม่า, จีน และไทย ขณะที่ภาคประชาสังคมทั้งสองฝั่งกังวลถึงผลกระทบด้านต่างๆ นักข่าวพลเมืองชายขอบได้เดินทางไปสำรวจเกาะพะลูโจน ซึ่งอยู่ปากแม่น้ำสาละวิน ห่างจากชายแดนแม่สอด จังหวัดตาก ของไทยประมาณ 130 กิโลเมตร เพื่อฟังเสียงของชาวมอญซึ่งจะได้รับผลกระทบจากโครงการนี้
ตลอดสายน้ำยาวกว่า 2,800 กิโลเมตร ไหลอย่างเสรีลงสู่อันดามันที่อ่าวเมาะตะมะ แม่น้ำสาละวิน ถือเป็นเส้นเลือดใหญ่อันอุดมสมบูรณ์ ที่ยังคงระบบนิเวศตามธรรมชาติ ไว้ได้โดยปราศจากการปิดกั้นของเขื่อนเกาะพะลูโจน เป็นเกาะใหญ่ที่สุดบนปากแม่น้ำสาละวิน เป็นที่ตั้งของ กว่า 80 หมู่บ้าน อยู่ในเขตเมืองเมาะลำไยหรือมะละแม่งอันเป็นเมืองหลวงของรัฐมอญ พื้นที่ปากแม่น้ำสาละวินมีความอุดมสมบูรณ์มาก จากการสำรวจ เราพบว่าและพูดคุยกับตัวแทนชุมชนบนเกาะพะลูโจนพบว่า ชาวบ้านส่วนใหญ่ แทบไม่ได้รับรู้ข้อมูลหรือผลกระทบที่จะเกิดขึ้น จากโครงการก่อสร้างเขื่อนบนแม่น้ำสาละวินมากนัก
นาย เหวย ถ่อ ผู้ใหญ่บ้านหมู่บ้านมะไย บนเกาะพะลูโจน บอกว่า ชาวบ้านส่วนใหญ่ทำอาชีพประมงและการเกษตร ก่อนหน้านี้ไม่เคยรู้เลยว่ากำลังจะมีเขื่อนกั้นแม่น้ำสาละวิน ตอนนี้ทุกคนเป็นกังวล ว่าจะเกิดความเปลี่ยนแปลงอย่างรุนแรงต่อระบบนิเวศ และส่งผลต่อวิถีชีวิตของชาวบ้านจึงต้องการให้รัฐบาลพม่าเปิดเผยข้อมูล และรับฟังชาวบ้านก่อนที่จะสร้างเขื่อน
นาย จอ ซู มู ชาวประมงในพื้นที่ บอกว่า การหาปลาไม่ได้เป็นเพียงอาชีพของคนบนเกาะเท่านั้น แต่เป็นวิถีที่อยู่ในสายเลือด
ถ้าจับปลาไม่ได้ พวกเขาก็อยู่ไม่ได้ เขายังเชื่อว่า เขื่อนจะทำให้น้ำเค็มหนุนเข้ามาในแม่น้ำมากขึ้น ซึ่งไม่ได้กระทบต่อการหาปลาอย่างเดียว
การเพาะปลูกก็จะพลอยทำไม่ได้ด้วย
ดอกเตอร์ ออง แนง อู ส.ส.เมืองมะละแม่ง แห่งรัฐมอญ บอกว่า แม้ตนพยายามหยิบยกเรื่องเขื่อนเข้าไปพูดคุยในสภาแห่งรัฐมอญ
แต่ก็ไม่มีอำนาจเปลี่ยนแปลงใดๆ ได้ เนื่องจากโครงการนี้ อยู่ภายใต้การตัดสินใจของรัฐบาลกลาง
แม้สถานการณ์ประชาธิปไตยในพม่า กำลังเปิดกว้างมากขึ้น แต่ลำพังส.ส.คงไม่มีพลังมากพอ ชาวบ้านต้องร่วมกันลุกขึ้นมาเรียกร้องต่อรัฐบาลพม่า ว่าไม่เห็นด้วยกับการสร้างเขื่อนบนแม่น้ำสาละวิน เช่นเดียวกับกรณีเขื่อนมิตโสน บนแม่น้ำอิรวดี ที่ชาวบ้านรวมใจ กันสู้จนสามารถชะลอโครงการได้
ขอขอบคุณภาพเเละเรื่องราวจาก ชัยรัตน์ จิโรจน์มนตรี นักข่าวพลเมืองชายขอบ รายงายจากเมืองเม่าะแมง รัฐมอญ
