‘อย่าไว้ใจทาง อย่าวางใจ ม.44’ อ่านคำประกาศภาคีเครือข่ายปกป้องสิทธิและความเท่าเทียมทางการศึกษา

คำประกาศภาคีเครือข่ายปกป้องสิทธิและความเท่าเทียมทางการศึกษา

ดังที่วานนี้ (15 มิถุนายน พ.ศ.2559) พลเอกประยุทธ์ จันทร์โอชา หัวหน้าคณะรักษาความสงบแห่งชาติ (คสช.) ได้อาศัยอำนาจตามมาตรา 44 ของรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย (ฉบับชั่วคราว) ออกคำสั่งให้จัดการศึกษาขั้นพื้นฐาน 15 ปีโดยไม่มีค่าใช้จ่าย ทั้งนี้ ได้ระบุด้วยว่า เป็นไปเพื่อยกระดับนโยบายดังกล่าวจากโครงการของแต่ละรัฐบาลให้เป็นหน้าที่ของรัฐตามกฎหมายและเป็นมาตรการทางกฎหมาย และสามารถจัดงบประมาณสนับสนุนอย่างต่อเนื่อง ภาคีเครือข่ายมีความเคลือบแคลงใจเป็นอย่างยิ่งต่อการออกคำสั่งดังกล่าว ว่าจะสามารถ “ยกระดับ” นโยบายให้เป็นหน้าที่ของรัฐตามกฎหมายได้หรือไม่

แม้รัฐบาลจะให้คำมั่นสัญญาว่าจะดำเนินนโยบาย “ม.ปลายฟรี” ต่อไป แต่จะลืมไปไม่ได้ว่า คำมั่นสัญญาของรัฐที่จะรักษาสิทธิการศึกษาขั้นพื้นฐานฟรีนั้ย ไม่มีหลักประกันใดรับรองเลยนอกจาก “คำสั่ง” ที่ประกาศโดยอาศัยมาตรา 44 ของรัฐธรรมนูญฉบับชั่วคราว ซึ่งเป็นอำนาจที่ไม่ใช่กลไกปกติ หัวหน้าคณะรักษาความสงบแห่งชาติสามารถสั่งการได้โดยเด็ดขาด สถานะของคำสั่งนี้ไม่มีความแน่นอนและอาจเปลี่ยนแปลงได้ทุกขณะ ตามแต่ความพอใจของหัวหน้าคณะรักษาความสงบแห่งชาติ ไม่มีอะไรจะรับประกันได้ว่าแนวปฏิบัติเรื่อง “เรียนฟรี 15 ปี” ที่สั่งการเมื่อวานนั้น จะไม่ถูกยกเลิกโดยรัฐบาลชุดต่อไป หรือแม้กระทั่งโดยคณะรักษาความสงบแห่งชาติเอง เมื่อผู้มีอำนาจมีความต้องการเป็นอื่น

สิทธิสวัสดิการเรียนฟรีระดับมัธยมปลายที่ร่างรัฐธรรมนูญฉบับประชามติจะลิดรอนไปนั้น เดิมอยู่ในรัฐธรรมนูญซึ่งเป็นกฎหมายสูงสุดของประเทศมาตั้งแต่ปี 2540 แม้เราจะเรียกร้องจนรัฐยอมคืนสิทธิให้ แต่ก็ได้คืนมาเพียงในระดับคำสั่งคณะรักษาความสงบแห่งชาติซึ่งเป็นกฎหมายลูก อาจถูกยกเลิกไปเมื่อใดก็ได้ หากผู้มีอำนาจเปลี่ยนการตัดสินใจในภายหลังและยกเลิกคำสั่งนี้ ก็เท่ากับว่าสิทธิของเราก็ถูกพรากจากไปเช่นเดิม ตราบเท่าที่รัฐธรรมนูญไม่รับรอง “ม.ปลายฟรี” สิทธิการศึกษาของประชาชนทุกคนก็จะหาความมั่นคงไม่ได้

ภาคีเครือข่ายปกป้องสิทธิและความเท่าเทียมทางการศึกษาจึงขอยืนยันในจุดยืนว่า แม้จะมีกฎหมายลูกอื่น เช่น คำสั่งคณะรักษาความสงบแห่งชาติ หรือกฎหมายอื่น ๆ ซึ่งอาจตราขึ้น เป็นมาตรการสำหรับนโยบายเรียนฟรีแล้ว แต่รัฐธรรมนูญซึ่งเป็นกฎหมายสูงสุดจะต้องรับรองสิทธิดังกล่าวไว้ด้วย ภาคีเครือข่ายฯ ไม่ขอยอมรับร่างรัฐธรรมนูญใด ๆ ที่ไม่รับรองสิทธิ “ม.ปลายฟรี” เป็นบทบัญญัติลายลักษณ์อักษร ทั้งนี้ โดยคำนึงถึงสิทธิของประชาชนในอนาคตเป็นสำคัญ

จึงประกาศมาเพื่อให้ทุกท่านอย่าวางใจจนกว่าสิทธิที่พึงได้จะหวนกลับไปปรากฎในรัฐธรรมนูญ

ภาคีเครือข่ายปกป้องสิทธิและความเท่าเทียมทางการศึกษา
16 มิถุนายน 2559

คำสั่งหัวหน้าคณะรักษาความสงบแห่งชาติ 
ที่ 28/2559
เรื่อง ให้จัดการศึกษาขั้นพื้นฐาน 15 ปี โดยไม่เก็บค่าใช้จ่าย

ตามที่กฎหมายว่าด้วยการศึกษาแห่งชาติกำหนดให้รัฐต้องจัดให้บุคคลได้รับการศึกษาขั้นพื้นฐาน ไม่น้อยกว่า 12ปี โดยไม่เก็บค่าใช้จ่ายนั้น รัฐบาลที่ผ่านมามีนโยบายจัดการศึกษาดังกล่าวโดยไม่เก็บค่าใช้จ่าย เป็นเวลา 15 ปี ตามมติคณะรัฐมนตรี วันที่ 13มกราคม 2552 โดยขออนุมัติตั้งงบประมาณเป็นรายปีและขยายขอบเขตการดำเนินการตามนโยบายของรัฐบาลแต่ละคณะมาเป็นลำดับ หัวหน้าคณะรักษาความสงบแห่งชาติพิจารณาแล้วเห็นว่าโดยที่เรื่องนี้สอดคล้องกับนโยบายด้านการศึกษาของคณะรักษาความสงบแห่งชาติ และนโยบายปฏิรูปการศึกษาของรัฐบาล ทั้งสามารถลดความเหลื่อมล้ำ สร้างโอกาสทางการศึกษาและความเป็นธรรมในสังคม แก้ปัญหาความยากจน ตลอดจนส่งเสริมการพัฒนาทรัพยากรมนุษย์และสอดคล้องกับความต้องการของประชาชน จึงสมควรยืนยันแนวทางดังกล่าวและพัฒนาต่อไปด้วยการยกระดับจากการเป็นโครงการตามนโยบายของแต่ละรัฐบาลให้เป็นหน้าที่ของรัฐและมาตรการตามกฎหมาย เพื่อเป็นหลักประกันความยั่งยืนมั่นคง และเพื่อให้สามารถจัดงบประมาณสนับสนุนได้อย่างต่อเนื่อง

อาศัยอำนาจตามความในมาตรา 44 ของรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย (ฉบับชั่วคราว) พุทธศักราช ๒๕๕๗ หัวหน้าคณะรักษาความสงบแห่งชาติโดยความเห็นชอบของคณะรักษาความสงบแห่งชาติจึงมีคำสั่ง ดังต่อไปนี้

ข้อ 1 ในคำสั่งนี้ 

“ค่าใช้จ่ายในการจัดการศึกษา” หมายความว่า งบประมาณที่รัฐจัดสรรให้แก่หรือผ่านทางสถานศึกษา หรือผู้จัดการศึกษาเพื่อเป็นค่าใช้จ่ายในการจัดการศึกษาขั้นพื้นฐาน 15 ปี

“การศึกษาขั้นพื้นฐาน 15 ปี” หมายความว่า การศึกษาตั้งแต่ระดับก่อนประถมศึกษา (อนุบาล) (ถ้ามี) ระดับประถมศึกษา จนถึงมัธยมศึกษาปีที่ 6 หรือระดับประกาศนียบัตรวิชาชีพ (ปวช. 3) หรือเทียบเท่า และให้หมายความรวมถึงการศึกษาพิเศษและการศึกษาสงเคราะห์ด้วย

“การศึกษาพิเศษ” หมายความว่า การจัดการศึกษาให้แก่บุคคลซึ่งมีความผิดปกติอย่างหนึ่งอย่างใด ซึ่งจำเป็นต้องจัดการศึกษาให้เป็นรูปแบบโดยเฉพาะ และอาศัยเทคนิคต่าง ๆ ในการสอนตามลักษณะความต้องการและความจำเป็นของแต่ละบุคคล

“การศึกษาสงเคราะห์” หมายความว่า การจัดการศึกษาให้แก่เด็กที่ตกอยู่ในภาวะยากลำบากหรืออยู่ในสถานภาพที่ด้อยกว่าเด็กทั่วไป หรือที่มีลักษณะเป็นการกุศล เพื่อให้มีชีวิตและความเป็นอยู่ที่ดีขึ้น มีพัฒนาการที่ถูกต้องและเหมาะสมกับวัย

ข้อ 2 ให้ส่วนราชการที่เกี่ยวข้องตามที่คณะรัฐมนตรีกำหนดเตรียมการเพื่อจัดให้เด็กเล็กก่อนวัยเรียนได้รับการดูแล และพัฒนาทางร่างกาย จิตใจ วินัย อารมณ์ สังคม และสติปัญญาโดยส่งเสริมและสนับสนุนให้องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นและภาคเอกชนเข้ามีส่วนร่วมในการดำเนินการด้วย

ข้อ 3 ให้ส่วนราชการที่เกี่ยวข้องกับการจัดการศึกษาขั้นพื้นฐานดำเนินการจัดการศึกษา ขั้นพื้นฐาน 15 ปี ให้มีมาตรฐานและคุณภาพ โดยไม่เก็บค่าใช้จ่าย

ให้รัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการโดยความเห็นชอบของคณะรัฐมนตรีกำหนดอัตรา ค่าใช้จ่ายในการจัดการศึกษาสำหรับการศึกษาขั้นพื้นฐาน  15 ปี เพื่อเสนอตามกระบวนการจัดทำงบประมาณรายจ่ายประจำปี

ค่าใช้จ่ายตามวรรคสอง ได้แก่
(1) ค่าจัดการเรียนการสอน
(2) ค่าหนังสือเรียน
(3) ค่าอุปกรณ์การเรียน
(4) ค่าเครื่องแบบนักเรียน
(5) ค่ากิจกรรมพัฒนาคุณภาพผู้เรียน
(6) ค่าใช้จ่ายอื่นตามที่คณะรัฐมนตรีเห็นชอบ

ข้อ 4 ให้กระทรวงศึกษาธิการจัดทำหรือปรับปรุงกฎหมายที่เกี่ยวข้องเพื่อนำมาใช้แทน และขยายผลต่อจากคำสั่งนี้แล้วเสนอคณะรัฐมนตรีพิจารณาภายในหกเดือนนับแต่วันที่คำสั่งนี้ใช้บังคับ

ข้อ 5 ในกรณีมีปัญหาเกี่ยวกับการปฏิบัติตามคำสั่งนี้ ให้รัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการมีอำนาจวินิจฉัยชี้ขาด

ข้อ 6 ให้อัตราค่าใช้จ่ายในการจัดการศึกษาตั้งแต่ระดับอนุบาลจนจบการศึกษาขั้นพื้นฐาน ที่มีผลใช้อยู่ในวันก่อนวันที่คำสั่งนี้ใช้บังคับ ยังคงมีผลใช้บังคับต่อไปจนกว่าจะมีการกำหนดอัตราค่าใช้จ่ายสำหรับการจัดการศึกษาขั้นพื้นฐาน 15 ปี ตามข้อ3

ข้อ 7คำสั่งนี้ให้ใช้บังคับตั้งแต่วันประกาศในราชกิจจานุเบกษาเป็นต้นไป

สั่ง ณ วันที่ 15  มิ.ย. 2559
ลงชื่อ พลเอก ประยุทธ์ จันทร์โอชา หัวหน้าคณะรักษาความสงบแห่งชาติ