เรื่อง “คดีคนจน กับความไม่เป็นธรรมทางสังคม”
วันที่ 28 มิถุนายน 2555 ณ วัดบ้านทุ่งลุยลาย ต.ทุ่งลุยลาย อ.คอนสาร จ.ชัยภูมิ
[/b]
วันที่ 28 มิถุนายน 2555
8.00 – 9.00 น. ผู้เข้าร่วมสัมมนาลงทะเบียน
9.00 – 9.30 น. ชี้แจงความเป็นมา และวัตถุประสงค์
โดย ผู้แทนเครือข่ายปฏิรูปที่ดินภาคอีสาน (คปอ.)
9.30 – 10.00 น. ชมวีดีทัศน์ เรื่อง “คดีคนจน กับความไม่เป็นธรรมทางสังคม”
10.00 – 12.00 น. เสวนา เรื่อง “สิทธิผู้หญิง ชุมชน กับคดีคนจน ปัญหาและทางออก”
โดย นพ.นิรันดร์ พิทักษ์วัชระ คณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ
คุณปานจิตต์ แก้วสว่าง องค์การแอคชั่นแอด ประเทศไทย
ดร. เพิ่มศักดิ์ มกราภิรมย์ สถาบันศึกษาและพัฒนาสันติวิธี มหาวิทยาลัยมหิดล
อาจารย์กิตติบดี ใยพูล คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น
ทนายสมนึก ตุ้มสุภาพ สภาทนายความ
ทนายวิบูลย์ บุญภัทรรักษา ทนายความนักสิทธิมนุษยชนภาคอีสาน
คุณกรณ์อุมา พงษ์น้อย เครือข่ายประจวบกลุ่มรักท้องถิ่นบ่อนอก
ดำเนินรายการโดย
คุณศิริพร โคตะวินันท์ นักวิจัยอิสระ
12.00 – 13.00 น. รับประทานอาหารเที่ยง
13.00 – 15.00 น. ระดมความคิดเห็น “แผนงาน และมาตรการแก้ไขปัญหาคดีความคนจน”
ดำเนินรายการโดย คุณปราโมทย์ ผลภิญโญ เครือข่ายปฏิรูปที่ดินภาคอีสาน (คปอ.)
15.00 – 15.30 น. ปัจฉิมกถา และปิดการสัมมนา
โดย คุณบำรุง บุญปัญญา นักพัฒนาอาวุโส
16.00 น.- 17.00 บายศรีสู่ขวัญองค์กรชาวบ้าน
สภาพปัญหาและความเป็นมา
ปัจจุบัน ปัญหาคดีความจากเรื่องพิพาทเกี่ยวกับที่ดินและทรัพยากรในสังคมไทยเกิดขึ้นเป็นจำนวนมาก หากดูเฉพาะจำนวนคดีความของเครือข่ายปฏิรูปที่ดินภาคอีสาน (คปอ.) พบว่า มีจำนวนทั้งสิ้น 29 คดี 107 ราย จำแนกเป็นทั้งคดีอาญา และแพ่ง โดยส่วนใหญ่เป็นคดีป่าไม้
จากการศึกษาเกี่ยวกับปัญหาคดีความของสมาชิกเครือข่ายฯ พบว่า ข้อเท็จจริงแห่งคดี มีมูลเหตุมาจากข้อพิพาทและความขัดแย้งเรื่องที่ดินระหว่างรัฐกับประชาชน ซึ่งในทุกพื้นที่ชาวบ้านได้ถือครองทำประโยชน์มาก่อนการประกาศเขตที่ดินของรัฐประเภทต่างๆ จากนั้นมีกระบวนการแก้ไขปัญหาร่วมกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง แต่ยังไม่ได้ข้อยุติ กระทั่งเจ้าพนักงานได้แจ้งความดำเนินคดี และเข้าสู่กระบวนการยุติธรรมในที่สุด
บทเรียนสำคัญในการต่อสู้คดี ในหลายกรณีพบว่า ชาวบ้านไม่ได้รับความเป็นธรรมจากการดำเนินงาน เช่น พฤติกรรมในการจับกุม ควบคุมตัวของเจ้าหน้าที่ การแจ้งข้อกล่าวหา และแสวงหาพยานเอกสารเพิ่มเติม เป็นต้น นอกจากนี้ การพิจารณาคดีของศาลจะมุ่งเน้นหลักฐานทางราชการ และข้อกฏหมายที่ใช้กำกับดูแลในพื้นที่พิพาทเป็นด้านหลัก ในขณะที่ข้อเท็จจริงเกี่ยวกับการทำประโยชน์ของชาวบ้าน มักจะให้ความสำคัญน้อยในการวินิจฉัย ทำให้ส่วนใหญ่ชาวบ้านจะเป็นผู้กระทำผิดตามฟ้อง และมีผลกระทบต่อการใช้ประโยชน์ในพื้นที่ตามมาภายหลัง ซึ่งยังไม่นับรวมถึงอิสรภาพที่สูญเสียไป ค่าใช้จ่ายในการต่อสู้คดี และผลกระทบทางสังคม ครอบครัว เป็นต้น
ปรากฏการณ์ที่เกิดขึ้นข้างต้น สะท้อนให้เห็นปัญหาความเป็นธรรมทางสังคมในประเทศไทยอย่างมีนัยสำคัญ ทั้งในส่วนกฎหมาย นโยบายรัฐ กระบวนการยุติธรรม และกลไกการแก้ไขปัญหาของรัฐที่มีล่าช้าต่อสถานการณ์ และความเปลี่ยนแปลงของสังคม
1. ในการนี้ เครือข่ายปฏิรูปที่ดินภาคอีสาน (คปอ.) ศูนย์ศึกษาและฟื้นฟูนิเวศวัฒนธรรมชุมชนเมือกเขาเพชรบูรณ์ เครือข่ายผู้หญิงปกป้องสิทธิที่ดินทำกิน องค์กรแอดชั่นแอดประเทศ และองค์กรร่วมจัด จึงกำหนดจัดเวทีคดีคนจน กับปัญหาความเป็นธรรมทางสังคมขึ้น
วัตถุประสงค์
เพื่อแลกเปลี่ยน ทำความเข้าใจเกี่ยวกับสถานการณ์ปัญหาสิทธิผู้หญิงชุมชนกับการถูกละเมิดสิทธิ และสาเหตุของคดีความที่เกิดขึ้นในพื้นที่สมาชิกเครือข่ายปฏิรูปที่ดินภาคอีสาน รวมทั้งองค์กรประชาชนต่างๆ
1. เพื่อกำหนดแนวทาง มาตรการแก้ไขปัญหาคดีความ และความร่วมมือในการช่วยเหลือปัญหาคดีความของชาวบ้านของภาคส่วนที่เกี่ยวข้อง
2. เพื่อจัดตั้งและพัฒนากองทุนช่วยเหลือคดีคนจนของเครือข่ายปฏิรูปที่ดินภาคอีสาน (คปอ.)
กลุ่มเป้าหมาย
1. ผู้นำและสมาชิกเครือข่ายปฏิรูปที่ดินภาคอีสาน (คปอ.) 50 คน
2. องค์กรพัฒนาเอกชน 10 คน
3. นักวิชาการ 5 คน
4. นักกฎหมาย 5 คน
5. สื่อมวลชน 5 คน
6. องค์กรประชาชน 25 คน
รวมทั้งสิ้น 100 คน
วัน เวลา และสถานที่
วันเสาร์ที่ 28 มิถุนายน 2555 ณ วัดบ้านทุ่งลุยลาย ต.ทุ่งลุยลาย อ.คอนสาร จ.ชัยภูมิ
องค์กรร่วมจัด
2. เครือข่ายปฏิรูปที่ดินภาคอีสาน (คปอ.)
3. คณะกรรมการประสานงานองค์กรพัฒนาเอกชน (กป.อพช.) ภาคอีสาน
4. สถาบันนักกฎหมายเพื่อสิทธิมนุษยชน
5. ศูนย์ข้อมูลชุมชน
6. ACTION AID ประเทศไทย
7. ศูนย์ศึกษาและฟื้นฟูนิเวศวัฒนธรรมชุมชนเมือกเขาเพชรบูรณ์
ผลที่คาดว่าจะได้รับ
1. เกิดความรับรู้ เข้าใจสถานการณ์ปัญหาคดีความในพื้นที่ภาคอีสาน และเครือข่ายองค์กรประชาชนในพื้นที่ต่างๆ
2. เกิดแผนงาน แนวทาง มาตรการแก้ไขปัญหาคดีความทั้งในระยะสั้น และระยะยาว
