“หากจะกล่าวว่าน้ำคือต้นกำเนิดของชีวิต ฉะนั้นการเผาไหม้ก็อาจจะเป็นจุดจบของชีวิต” ซึ่งมันสะท้อนถึงปัญหาของหมู่บ้านนาไร่เดียว ที่มีปัญหาการเผาขยะ ไม่มีการจัดการที่ถูกวิธี ส่งผลกระทบต่อผู้คนและสิ่งแวดล้อม ทำความรู้จักกับบ้านนาไร่เดียว
บ้านนาไร่เดียว ตั้งอยู่ หมู่ที่ 14 ตำบลแม่กา อำเภอเมืองพะเยา จังหวัดพะเยา มีลักษณะส่วนใหญ่เป็นที่ราบสูงสลับกับภูเขา ยกเว้นลักษณะภูมิประเทศทางทิศใต้ทางอำเภองาว จังหวัดลำปาง เป็นที่ราบต่ำ สภาพอากาศเปลี่ยนแปลงตามฤดูกาล ปัจจุบันมีเนื้อที่โดยประมาณ 1,800 ตารางกิโลเมตร แบ่งเป็นพื้นที่ที่อยู่ที่พักอาศัย 20 ไร่ พื้นที่ทำการเกษตร 700 ไร่ พื้นที่ทำนา 30 ไร่ และมีพื้นที่ทำไร่ 300 ไร่ มีการทำนาปีละ 1 ครั้ง คนส่วนมากมีอาชีพเกษตรกร ปลูกข้าวโพด มันสำปะหลัง และรับจ้างทั่วไป มีงานเสริมสำหรับผู้สูงอายุคือ ถักไม้กวาดดอกหญ้า ถักสาน ทำหน่อไม้ดอง หน่อไม้ถุง ช่วงตุลาคม – กันยายน หมู่บ้านมีทั้งหมด 6 ซอย มี 138 ครัวเรือน แต่อยู่จริง 78 ครัวเรือน ส่วนมากเป็นคนสูงอายุ 55-60 ปี ส่วนมากลูกหลานจะไปทำงานและเรียนที่ต่างจังหวัด ซึ่งการจัดการในหมู่บ้านมีเรื่องการจัดเก็บน้ำจากภูเขาไว้ที่ห้วยทรายแดงและนำมาใช้ตามครัวเรือน ซึ่งน้ำที่ใช้ในการเกษตรมาจากลำห้วยสาธารณะที่ใช้กันหลายหมู่บ้าน ในเรื่องการจัดการขยะคนในหมู่บ้านจัดการขยะกันเอง โดยนำขยะในครัวเรือนไปทิ้งที่บ่อขยะและจะจัดการเผากันเองในบ่อขยะเดือนละ 1-2 ครั้ง นอกจากการจัดการขยะด้วยการเผาแล้ว ในพื้นที่จังหวัดพะเยายังมีการเกิดไฟป่าซึ่งเป็นต้นเหตุของหลายๆปัญหาในหลายพื้นที่
ปัญหาที่เกิดจากการเผาไหม้และไฟป่า
การเผาไหม้และไฟป่ากระทบกับดินแล้วยังส่งผลกระทบไปยังน้ำในดินอีกด้วย การเผาป่าทำให้ชั้นดินที่เกิดจากใบไม้และเศษซากพืชที่สลายไป ชั้นนี้ทำหน้าที่เหมือนฟองน้ำช่วยกักเก็บน้ำ เมื่อมันถูกทำลายไป น้ำในดินจะระเหยออกง่ายขึ้น ทำให้ความชุ่มชื้นลดลง และฝุ่นเป็นสาเหตุที่ทำให้น้ำเป็นกรด-ด่าง หากน้ำดิบที่นำมาผลิตน้ำประปามี PM2.5 หรือสารเคมีจากฝุ่นผงอาจต้องใช้เวลากรองหรือบำบัดน้ำ ซึ่งเราได้สอบถามกับผู้นำชุมชนหมู่บ้านนาไร่เดียวพบว่าคนในหมู่บ้านได้รับผลกระทบเรื่องน้ำมากที่สุด ผู้นำเล่าว่าน้ำในหมู่บ้านที่ใช้อุปโภคนั้นไม่สะอาด
นอกจากนั้นการเผาขยะส่งผลกระทบต่อสุขภาพ เนื่องจากการเผาขยะทำให้เกิดสารไดออกซิน หรือฝุ่นละออง ซึ่งเป็นมลพิษทางอากาศ ถ้าสูดดมเข้าไป อาจเกิดปัญหาทางเดินหายใจ อักเสบ ระคายเคือง โดยเฉพาะผู้ที่มีโรคประจำตัว อย่างโรคปอด หรือหอบ ทำให้เสี่ยงเกิดโรคเรื้อรัง เช่น มะเร็งปอด
ซึ่งตอนนี้ปัญหาอาจจะยังไม่เกิดและส่งผลกระทบกับคนในหมู่บ้านนาไร่เดียว แต่ถ้ามีปัญหาเราอยากเห็นคนในหมู่บ้านรวมตัวกันเรียกร้อง ตระหนักถึงปัญหา และแก้ปัญหาไขปัญหาที่มีอยู่ เพื่อให้หมู่บ้านของตนดีขึ้นเหมือนกับกลุ่มคนในหนังเรื่อง Reflection : A Walk With Water ที่รวมพลังกันเพื่อช่วยแก้ปัญหาน้ำจากต้นเหตุถึงแม้จะเป็นกลุ่มคนเล็ก ๆ แต่สร้างพลังการเปลี่ยนแปลงที่ยิ่งใหญ่ได้
