เมื่อวันอาทิตย์ที่ 3 กค.2559 ได้ลงเยี่ยมชุมชนปลอดขยะ บ.สันต้นตุ้ม หมู่ 3 ต.ดงเจน อ.ภูกามยาว จ.พะเยา โดย นายยุทธภูมิ นามวงศ์ สารสนเทศเพื่อชุมชน ,คุณมันทนา ก้อนคำ นักศึกษาฝึกงาน มหาวิทยาลับราชภัฏเชียงราย และคุณปิ่นแก้ว นามวงศ์ ลงเยี่ยมและถ่ายทำวิดิทัศน์ การบริหารจัดการขยะของชุมชน บ.สันต้นตุ้มแห่งนี้..
บ้านสันต้นตุ้มเดิมพื้นที่เป็นสันดอนป่าไม้ แม่น้ำอิงไหลผ่าน มีต้นไม้หลายชนิด เช่น ต้นงิ้ว ต้นไผ่ ต้นตุ้ม แต่ต้นตุ้มมีมากกว่าต้นไม้ชนิดอื่น ชาวบ้านจึงเรียกหมู่บ้านนี้ว่าบ้านสันต้นตุ้ม ซึ่งต้นตุ้มนี้จะขึ้นมาก บริเวณที่ตั้งศาลาอเนกประสงค์ของหมู่บ้านในปัจจุบัน และต้นตุ้มจะขึ้นตามแม่น้ำอิงตลอดแนว แต่เดิมก่อนที่จะมีการตั้งบ้านเรือนบริเวณนี้ มีประชาชนชาวบ้านกว้านกลุ่มหนึ่งเข้ามาตั้งปางเลี้ยงวัวควาย ทำไร่ ทำสวน บริเวณติดลำน้ำอิง เมื่อประชาชนเห็นว่าเป็นพื้นที่ที่มีความอุดมสมบูรณ์เหมาะสมที่จะตั้งบ้านเรือนเป็นที่อยู่อาศัย ที่ทำมาหากิน จึงได้ตั้งรกรากบ้านเรือนที่อยู่อาศัยอย่างถาวร ประมาณปี พ.ศ.2413 ได้มีประชาชนจากหมู่บ้านต่าง ๆ ได้อพยพมาตั้งบ้านเรือน เช่น บ้านกว้าน บ้านเจน หล่ายกว๊าน และบ้านตุ่น เริ่มแรกมีประมาณสิบกว่าหลังคาเรือน และได้ตั้งชื่อหมู่บ้านตามชื่อของแม่น้ำอิงว่า “บ้านแม่อิงสันต้นตุ้ม” ตั้งอยู่หมู่ที่ 5 ตำบลดงเจน อำเภอพะเยา จังหวัดเชียงราย แต่ชาวบ้านส่วนใหญ่มักเรียกว่าบ้านสันต้นตุ้ม ต่อมาในปี พ.ศ. 2533 ได้เปลี่ยนชื่อหมู่บ้านจากบ้านแม่อิงสันต้นตุ้มเป็น “บ้านสันต้นตุ้ม” จนถึงปัจจุบัน
จากเดิมสภาพปัญหาขยะในชุมชนไม่มีการคัดแยกและทิ้งกันอย่างไม่มีวินัย ทำให้เกิดปัญหาขยะล้นถัง และ ถูกทิ้ง
เรี่ยราดตามข้างทางในหมู่บ้าน ไม่สะอาดตา และก่อให้เกิดปัญหาต่อสิ่งแวดล้อมในหมู่บ้าน หมู่บ้านจึงมีการจัดทำแผนโดยการประชาคมของคนในชุมชนเพื่อวางแผนการจัดการขยะ โดยการสนับสนุนของเทศบาลตำบลดงเจน ในการอบรมให้ความรู้การคัดแยกขยะ โดยใช้หลัก 3Rs และ เตรียมความพร้อมชุมชนโดยการปรับเปลี่ยนกำหนดการจัดเก็บขยะของเทศบาลจากเดิมจัดเก็บขยะทุกวัน มาเป็น จัดเก็บขยะที่คัดแยกแล้ว ทุกวันจันทร์
พุธ, ศุกร์ (โดย วันจันทร์ และ ศุกร์ จัดเก็บขยะทั่วไป ส่วนวันพุธ จัดเก็บขยะรีไซเคิล และ ทุกวันที่ ๑๖ ของเดือนจัดเก็บขยะอันตราย) เพื่อปรับเปลี่ยนพฤติกรรมของคนในชุมชนในการคัดแยกขยะก่อนทิ้ง นอกจากนี้ยังมีหน่วยงานที่เข้ามาสนับสนุน ความรู้ในการจัดการขยะและสนับสนุนวัสดุอุปกรณ์แก่ชุมชนบ้านสันต้นตุ้ม ได้แก่ สำนักงานทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมจังหวัดพะเยา , ธกส.สาขาภูกามยาว,กศน.,พัฒนาที่ดินอำเภอ เป็นต้น
การจัดการขยะในชุมชนเน้นการจัดการโดยใช้หลัก 3Rs ได้แก่
1.กิจกรรมลดปริมาณขยะ (Reduce)
ชุมชนมีการลดปริมาณขยะอินทรีย์ โดยการทำน้ำหมักชีวภาพในครัวเรือน และ สานเสวียนจากวัสดุไม้ไผ่ หรือกองปุ๋ยหมัก เพื่อรองรับขยะอินทรีย์ทำปุ๋ยหมักในครัวเรือน
2.กิจกรรมการใช้ซ้ำขยะ(Reuse)
ชุมชนมีการประดิษฐ์สิ่งของ จากวัสดุที่สามารถใช้ซ้ำ นำมาทำของใช้ และของที่ระลึกเช่นหมวก กล่องกระดาษทิชชู เป็นต้น
3.กิจกรรมการคัดแยกขยะเพื่อนำกลับไปใช้ประโยชน์ (Recycle) เพื่อลดปริมาณขยะก่อนนำไปฝังกลบโดยครัวเรือนมีการคัดแยกขยะรีไซเคิลและพลาสติก ไว้ขายเป็นประจำทุกเดือนๆละ 1 ครั้ง มีกรรมการธนาคารขยะชุมชน ออกบริการรับฝากขยะแต่ละครัวเรือนด้วยจิตอาสา โดยใช้พาหนะของชุมชน ให้บริการเก็บขน ได้แก่ รถซาเล็ง รถบรรทุกเพื่อการเกษตร
ธนาคารรับฝากขยะ ชุมชนมีการจัดตั้งธนาคารขยะ มีการแต่งตั้งกรรมการธนาคารขยะ โดย แต่ละครัวเรือนมีสมุดสมาชิกรับฝาก ซึ่งจะฝากขยะเป็นประจำทุกเดือนโดยคณะกรรมการจิตอาสา จะทำงานโดยแบ่งออกเป็น ๓ ชุด
ชุดแรก ดำเนินการออกชั่งและจดบันทึกปริมาณน้ำหนักขยะขายได้แต่ละประเภท
ชุดที่ ๒ ดำเนินการเก็บขนขยะ โดยใช้รถซาเล็ง หรือ รถบรรทุกเพื่อการเกษตร(หรือรถอีแต๋น) เก็บรวบรวมขยะที่ทำการชั่งและจดบันทึกแล้ว ไปรวบรวมไว้ที่โท้งสามัคคีประจำหมู่บ้าน
ชุดที่ ๓ ดำเนินการคัดแยกขยะขายได้ที่โท้งสามัคคี แยกรวมกองแบ่งประเภทขยะ
ขอขอบคุณท่นบัญชา สุวรรณ ผู้ใหญ่บ้านและพี่น้องชาวบ้านสันต้นตุ้มทุก ๆ ท่านที่ต้อนรับและอำนวยความสะดวกในการถ่ายทำครั้งนี้..
author
