‘ผีย่าหม้อนึ่ง’ คนเฒ่าคนแก่พะเยารับสืบทอด ชี้ ทำนายทายทักดั่งมีชีวิต
พิธีกรรมล้านนา “ผีย่าหม้อนึ่ง” วิถีโบราณที่สืบทอดกันมานานนับร้อยๆ ปีที่ใกล้เลือนหาย พบยายวัย 81 ปีชาวพะเยายังคงถือปฏิบัติในการลงผี-เชิญวิญญาณ “ปู่ดำ ย่าดำ” ช่วยทำนายทายทัก-รักษาโรคผู้คน ท่ามกลางกระแสโลกยุคใหม่ โดยมีผู้ช่วยคู่ใจร่วมด้วย
“ผีย่าหม้อนึ่ง” พิธีกรรมโบราณล้านนา รักษาโรคและทำนายดวงชะตา เป็นอีกพิธีกรรมหนึ่งที่ปัจจุบันนับวันกำลังจะสูญหายไป พบเห็นได้น้อยมากเนื่องจากความเจริญก้าวหน้าของเทคโนโลยี แต่ล่าสุดพบว่าที่ บ.ศาลา ต.ท่าวังทอง อ.เมืองพะเยา ยังคงมีคนรักษา-สืบทอดพิธีกรรมนี้อยู่
ยายแก้ว เขียวสืบ หญิงชราวัย 81 ปี ชาวบ้าน ต.ท่าวังทอง อ.เมืองพะเยา เป็นผู้ลงผีหม้อนึ่ง โดยมีนางเรือนมูล ไชยสาร เป็นผู้ช่วย กำลังลงผีหม้อนึ่ง ซึ่งเป็นผีที่จะต้องเข้ามาสิงในหม้อนึ่ง จากนั้นชาวบ้านที่มาก็จะถามไถ่ถึงข้อสงสัยของตน เป็นต้นว่า สาเหตุที่ตนเองมีอาการเจ็บไข้ได้ป่วยเนื่องจากอะไร หรือการทำนายทายทักสิ่งของที่หายไป
หลังจากนั้น ผีย่าหม้อนึ่ง ที่เรียกกันว่า ปู่ดำย่าดำ ก็จะตอบโดยการใช้แขนหม้อนึ่งขีดเขียนลงไปในกระด้ง ซึ่งมีข้าวสารเป็นรูปต่างๆ เมื่อชาวบ้านที่เดินทางมาขอให้ผีหม้อนึ่งช่วยได้คำตอบแล้วก็จะกลับไปแก้ไขตามที่ผีหม้อนึ่งบอกไว้
ยายแก้ว เขียวสืบ หญิงชราวัย 81 ปีที่เป็นผู้ลงผีหม้อนึ่ง ระบุว่า ตนเองได้สืบทอดพิธีกรรมผีหม้อนึ่งมาจากบรรพบุรุษรุ่นปู่ย่า มาถึงรุ่นพ่อแม่จนกระทั่งมาถึงตน โดยจะทำการเสี่ยงทาย รักษาโรคตามแบบพิธีกรรมแบบโบราณล้านนา ซึ่งเป็นการเชิญวิญญาณของปู่ดำ ย่าดำ เพื่อถามไถ่เหตุการณ์และเรื่องราวต่างๆ ที่เกิดขึ้น จากนั้นก็จะเข้าทำการรักษาและทำนาย
นางเรือนมูล ไชยสาร ผู้ช่วยในการลงผีหม้อนึ่ง ระบุว่า การลงผีหม้อนึ่งจะเป็นการทำนายทายทักของโรคภัยต่างๆ จากย่าหม้อนึ่ง จากนั้นก็จะมีการแก้ไข ซึ่งคนแต่ก่อนก็จะเชื่อและทำกัน สามารถที่จะทำให้หายจากโรคภัยไข้เจ็บได้ เนื่องจากวิวัฒนาการการรักษาไม่เหมือนสมัยนี้ แม้แต่วัว ควาย หายไปก็จะใช้ย่าหม้อนึ่งเสี่ยงทาย และก็มักจะพบตลอด โดยคนที่มาขอให้ผีย่าหม้อนึ่งช่วยจะเสียค่าครูหรือขันตั้งในราคา 50 บาท ดอกไม้ และธูป 2 ดอก
ทั้งนี้ “ผีหม้อนึ่ง” ซึ่งเป็นพิธีกรรมโบราณของคนล้านนาที่สืบทอดต่อกันมานับร้อยปี การลงผีหม้อนึ่งส่วนใหญ่จะถามไถ่เหตุการณ์ที่เกิดขึ้นกับตน เช่น การเจ็บไข้ได้ป่วย รวมไปถึงการทำนายในเรื่องอนาคต ความเชื่อดังกล่าวในพื้นที่จังหวัดพะเยา อาจสูญหายหรือถูกหลงลืมไปบ้างตามเวลา
แต่สิ่งสะท้อนที่ได้รับก็คือ ยาใจที่ผู้ป่วยต้องการเป็นที่พึ่งพิงสุดท้าย เพราะพวกเขามีความเชื่อและเคารพในสิ่งศักดิ์สิทธิ์เหมือนกัน เช่นเดียวกับยายแก้ว เขียวสืบ ซึ่งยังคงรักษาพิธีกรรมผีหม้อนึ่งไว้อย่างเหนียวแน่นจนถึงทุกวันนี้..
author
