ชีวิตนอกกรุง : อาหารไทใหญ่กับการถ่ายทอดทักษะการขายบนโลกออนไลน์

จากภูมิปัญญาอาหารท้องถิ่นสู่สนามการค้าบนโลกออนไลน์

วัฒนธรรมด้านอาหารเป็นสิ่งที่ฝักรากอยู่กับทุกชนชาติในโลกนี้ รวมถึงวัฒนธรรมอาหารของชาวไทใหญ่ที่มีเอกลักษณ์และรสชาติเฉพาะตัวที่น่าสนใจ จากการทำกินภายในครัวเรือนก็เริ่มมีการผลิตเพื่อค้าขายในท้องตลาด จวบจนเทคโนโลยีการติดต่อสื่อสารที่รวดเร็วหลากหลายมากขึ้น ทำให้อาหารไทใหญ่ได้ก้าวเข้าสู่สนามการค้าบนโลกออนไลน์ หากเราค้นหาคำว่า “อาหารไทใหญ่” บนช่องคำค้นหาในเว็บไซต์ชื่อดัง จะพบกับเพจขายอาหารไทใหญ่เกิดขึ้นมากมาย แต่มีอยู่เพจหนึ่งที่มีเทคนิคการขายที่ไม่ธรรมดา นั่นทำให้ผมได้ออกตามหาความพิเศษของพวกเขา

ทักษะการขายบนโลกออนไลน์ สู่การให้ที่มากกว่าการขายของ

ถ้าเราสอดแทรกในเรื่องที่เป็นความรู้ มันก็เหมือนกับคนดูก็ได้อะไรไปด้วย สำหรับเราเอง เราก็จะได้รู้สึกว่าเราก็มีคุณค่ามากกว่าการได้เป็นแค่แม่ค้า

น้องพลอยหรือน้องหอมนวล อรชร อุดมทรัพย์ แม่ค้าขายของออนไลน์ชาวไทยเชื้อสายไทใหญ่ บอกเหตุผลให้ผมฟังถึงสาเหตุที่ไลฟ์สอนภาษาไทยและภาษาไทใหญ่ให้แฟนเพจชม ซึ่งส่วนใหญ่เป็นลูกค้าที่สั่งซื้ออาหารไทใหญ่จากเพจขายอาหาร Tai Foodland ของน้องพลอยเป็นประจำ

ฐานลูกค้าของร้านของน้องเป็นพี่น้องแรงงานซะส่วนใหญ่ ซึ่งเป็นคนไทใหญ่ค่ะ คือพลอยมีเจตนาอยากให้คนที่เขาดูอยู่เนี่ย เขาได้เรียนรู้จากเรา เพราะภาษาไทยเป็นภาษาที่จำเป็นนะ สำคัญมั๊ยอยู่ที่การมอง แต่ถามว่าสำหรับพี่น้องแรงงานที่อยู่เมืองไทยเนี่ย ภาษาไทยนี่จำเป็นมากที่เขาต้องรู้เรียนรู้ทุกวันค่ะ

น้องพลอยหรือหอมนวล ชื่อที่คนไทใหญ่ด้วยกันคุ้นเคย เปิดเพจขายอาหารออนไลน์มากว่า 4 ปีแล้ว มีแฟนเพจและลูกค้าติดตามผ่านช่องทางนี้หลายหมื่นรายเลยทีเดียว เป็นคนไทยเชื้อสายไทใหญ่ เกิดและเติบโตที่เชียงใหม่ครับ แต่ก็มีความผูกพันกับความเป็นชาติพันธุ์ของตนเองสูง เมื่อก่อนเคยทำงานประจำ แต่เกิดไอเดียค้าขายออนไลน์จากการสังเกตเห็นคนไทใหญ่ด้วยกัน นิยมซื้ออาหารไทใหญ่เป็นของฝากเวลากลับไปเยี่ยมบ้านครับ

พลอยเริ่มจากอันนี้ หน้าตาแบบนี้ ก็คือถั่วเน่าแคป เป็นผลิตภัณฑ์จากถั่วเหลือง ของไทใหญ่เองจะมีแบบทรงเครื่อง แล้วก็ยังพัฒนาไปอีกเป็นแบบผง หลังจากนั้นพลอยก็มองเห็นว่า เราจะตอบสนองความต้องการลูกค้าที่เขาไม่มีเวลาในการประกอบอาหาร หรือว่าเขาทำงานในบ้านแบบที่เขาค่อนข้างที่จะเข้มงวดเรื่องกลิ่นได้อย่างไร เขาก็จะถามว่าที่ปรุงสำเร็จมีมั๊ย ในรูปของน้ำพริกอย่างนี้เน๊าะ เราก็เลยพัฒนาไปอีกค่ะ ก็ทำเป็นน้ำพริก ทำเป็นอะไรออกมาอีก หลาย ๆ อย่าง

นอกจากน้ำพริกไทใหญ่ ซึ่งเป็นสินค้าขายดีอันดับต้น ๆ ของร้าน น้องพลอยก็ยังจำหน่ายอาหารแปรรูปที่ชาวไทใหญ่คุ้นเคยอีกหลากหลายชนิด ไม่ว่าจะเป็น ข้าวปุกงา ข้าวซอยไทใหญ่ รวมถึงพืชผักพื้นถิ่นหลากหลายชนิด

ในด้านเทคนิคการขาย น้องพลอยมักจะใช้วิธีการไลฟ์สดเพื่อเชิญชวนให้แฟนเพจเข้ามาเลือกซื้อสินค้า และที่ผมสังเกตหลายต่อหลายครั้ง น้องพลอยมักจะหมุนเวียนผลัดเปลี่ยนให้คนหลากหลายวัยได้ทดลองขายของผ่านหน้าร้านออนไลน์แห่งนี้

หนึ่งละอยากพัฒนาคนในร้านเราอย่างเนี๊ยค่ะอย่างกรณีน้องอุ้มเนี่ย นั่งรับออเดอร์อย่างเดียว บางทีมันก็ตึงและก็เครียด เพราะต้องนั่งพูดนั่งจิ้ม นั่งคิดเลขทั้งวัน ก็เลยคิดว่า มาอุ้มเรามาเปลี่ยน เป็นการปรับแล้วก็เป็นการเพิ่มทักษะให้น้องด้วยค่ะ

อย่างที่สอง เป็นเรื่องของสีสันในการนำเสนอ เอาหม่อนมา ชิมข้าวหลามให้ดูบ้าง เอามาพูดถึงสินค้าบ้าง ก็เป็นเสน่ห์อย่างหนึ่ง อย่างน้อยสุดเขาขายไม่เป็นแต่เขามาเป็นสีสัน คนที่ดูก็เขาก็จะเห็นว่าคนรุ่นนี้ซึ่งเป็นเจ้าของภูมิปัญญา ก็มาอยู่ในภาพนี้ด้วย แม่เองก็จะพูดไปในภาษาของแม่ คนที่ฟังอยู่ก็รู้สึกว่าได้ความรู้ด้วยค่ะ

นอกจากการมอบทักษะความรู้ด้านภาษาให้กับลูกค้า และให้คนหลากหลายวัยได้ฝึกฝนทดลองขายของออนไลน์แล้ว ทุกครั้งที่มีโอกาสพบกับคนรุ่นใหม่หรือผู้ที่สนใจการค้าขายออนไลน์แบบนี้ น้องพลอยก็ไม่เคยหวงวิชา จะช่วยแนะนำ เทคนิค วิธีการต่าง ๆ ในการทำตลาดออนไลน์ให้กันอยู่เสมอ

ส่งต่อทักษะ ต่อยอดและแนะนำปรับเปลี่ยนให้เข้ากับตัวเอง

ลูกค้าเขาชอบ แล้วเราก็มีความสุขด้วยค่ะ ลูกค้าจะบอกว่า โอ้ย วันนี้แม่ค้าสวยจังเลยอะไรอย่างงี้ค่ะ เขาก็จะดูแล้วก็จะไม่เบื่อ

น้องแตน Sai Lin Sung วัยรุ่นเชื้อสายชาวไทใหญ่ ชื่นชอบการแสดงออก  เคยทำละครสั้นทางช่องยูทูปเป็นของตัวเอง  มีงานประจำเป็นลูกจ้างร้านอาหารแห่งหนึ่งในตัวเมืองเชียงใหม่ และเมื่อประมาณ 3 ปีก่อน มีโอกาสเข้ามาช่วยงานน้องพลอย จนได้เรียนรู้ทักษะต่าง ๆ และเริ่มผันตัวมาขายเครื่องสำอางออนไลน์

ตอนนั้นก็คือเริ่ม ๆ เอามาขายให้กับคนรอบข้างก่อน เพื่อน ๆ ที่ทำงาน เราก็เอาให้เขากินก่อน พอเพื่อนเขากิน เขาก็บอก อร่อยนะ มันดีนะ แล้วจากนั้นมาหนูก็เริ่มมีไลฟ์สดขายของ พอหนูไลฟ์สดก็เริ่มมีออเดอร์เข้ามา แล้วพี่พลอยก็คือแบบ เห็นความตั้งใจของเรา พี่เขาก็เลยเริ่มชอบ เริ่มสนับสนุนเรา พี่เขาก็เลยปล่อยให้เราทำไปในสิ่งที่เราอยากทำ

ด้วยความที่น้องแตนเป็นคนรุ่นใหม่ ก็เลยเรียนรู้เรื่องของเทคโนโลยีและเทคนิคการขายของออนไลน์ได้ไว แต่โอกาสของตลาดออนไลน์ ไม่ได้จำกัดเฉพาะคนหนุ่มสาวเท่านั้น

ฝึกฝนและช่วยกันเพิ่มพูนทักษะ จากเคยไม่มั่นใจก็เริ่มมองเห็นช่องทาง

พี่สาว หอมนวล ลุงตะ เป็นอีกคนที่เข้ามาปรึกษาน้องพลอยเรื่องการขายของออนไลน์ โดยเริ่มจากการไม่มีความรู้ด้านนี้เลย รวมทั้งยังไม่รู้ด้วยซ้ำว่าจะขายอะไรดี

สำหรับพี่สาว น่าจะติดตามร้านเรามานานพอสมควรแล้วซัก 2 ปีที่แล้ว เขาก็ติดต่อเข้ามาค่ะ เจาะจงที่จะขอเบอร์ของพลอยเลยหรือเขาเรียกว่าหอมนวล เขาก็บอกว่าตอนนี้เนี่ย เขาปลูกหอมกระเทียมนะ แล้วก็ประสบปัญหาหลายอย่างเขาบอกว่าจะมีช่องทางไหนบ้างที่จะเกิดรายได้ขึ้นมาให้ครอบครัว พลอยเลยถามไปว่า พี่สาวมีความสามารถหรือทำอาหารอะไรที่อร่อยบ้าง แล้วที่สำคัญคืออาหารชนิดนี้ เก็บได้อย่างน้อยก็ 7 วัน 15 วันขึ้นไป แกก็คิดซักครู่ แกก็บอกว่า งั้นปลาส้มนะพี่หอมนวล เพราะว่าปลาส้มที่พี่สาวทำ เขาบอกว่าอร่อยกันทุกคนเลย พลอยก็เลยบอกว่างั้นพี่เริ่มจากปลาส้มเลย

เราก็บอกเขาไปว่าพี่สาวรอบต่อไปเราคงต้องมาเจอกันละ ไหน ๆ พี่มาแล้ว วันนี้เนี่ยพลอยช่วยพี่ในส่วนที่ว่าทำความฝันพี่ให้มันเป็นจริง วันนี้เดี๋ยวพลอยจะให้พี่ลองไลฟ์สด แกก็ตื่นเต้นค่ะ จะทำได้ไหม เดี๋ยวไม่มีคนดู คนดูหอมนวลมี เดี๋ยวถ้าพี่สาวมาจะไม่มีคนดู แล้วพี่ต้องพูดยังไงบ้าง ก็กล่อมเกลาความรู้สึกกันอยู่ช่วงหนึ่ง ก็จับแกเข้ากล้องวันนั้นเลยค่ะ

จนถึงวันนี้เนี่ยแกก็มีเพจเป็นของตัวเอง ขายปลาส้มของแกแล้วก็สินค้าอีกหลาย ๆ อย่างที่แกคิดขึ้นมาหรือรับมาขายต่อ แล้วมีคนดูไลฟ์สดแกด้วย ก็เป็นเรื่องที่น่ายินดีที่แกพัฒนาตัวเองไปอีก 2-3 ก้าว ถ้าย้อนมองไปตั้งแต่วันที่แกมาไลฟ์สดกับเรากับวันนี้ถ้าไปดูแกไลฟ์สดนี่คือ จะเห็นความมั่นใจ ความช่ำชอง ที่แกพัฒนาขึ้นค่ะ

อายุไม่ใช่เรื่องสำคัญ จากไม่เคยทำ ก็เริ่มลองนับหนึ่ง

แม่เผ่ง อูนะ เป็นผู้เชี่ยวชาญการทำข้าวมูนหลาม สูตรของชาวไทใหญ่แท้ ๆ ทำขายมานานกว่า 10 ปีแล้ว เมื่อก่อนขายได้เฉพาะในละแวกใกล้เคียงแถว อ.ฝาง จ.เชียงใหม่ ตั้งแต่รู้จักกับน้องพลอยทำให้สามารถขายได้มากขึ้นหลายเท่า โดยน้องพลอยจะรับซื้อและนำไปไลฟ์ขายออนไลน์ให้ น้องพลอยบอกว่า สังเกตบุคลิกของแม่เผ่งดูเป็นคนที่สนใจความเป็นไปของเทคโนโลยี เลยเกิดความคิดที่จะสอนแม่เผ่งให้ลองไลฟ์ขายของดู

ไปเที่ยวหายายรอบนี้ก็อยากจะชวนยายลองไลฟ์สดดู ดูว่ายายจะมีปฏิกิริยายังไง ถ้าเกิดยายคิดว่าดี โอเค แล้วเป็นเรื่องท้าทาย เรื่องใหม่ ๆ สำหรับยาย เราก็อาจจะเปิดเพจให้ยาย สอนยายทำดู เพราะยายอ่านออกเขียนได้ ยายแกทันสมัยอยู่ เวลาเราพูดอะไร ยายก็จะรับฟัง แล้วก็เอาไปแก้ไขพิจารณา คือเห็นถึงการพัฒนาอยู่อย่างตลอด คิดว่ายายน่าจะชอบอยู่

ระหว่างการทดลองให้แม่เผ่งไลฟ์สดขายของ ผมสังเกตเห็นความใส่ใจของน้องพลอยในการแนะนำเทคนิคการพูดคุยกับแฟนเพจและเทคนิคการขายสินค้า โดยไม่มีความเหน็ดเหนื่อย แม้แม่เผ่งจะมีอาการประหม่าตื่นเต้นอยู่บ้าง แต่ตลอดระยะเวลาการไลฟ์ขายของนานกว่าสองชั่วโมงก็ราบรื่นไปด้วยดี พร้อมกับยอดขายและยอดคนดูที่แม่เผ่งดีใจจนน้ำตาซึม

สำหรับการไลฟ์สดของแม่เฒ่าครั้งแรก ก็ถือว่าทำได้ดีมาก ๆ เพราะว่าบางคนจะไม่สู้กล้องเลย แต่แม่เฒ่าเป็นคนทันสมัย แล้วอะไรที่เป็นเรื่องดี ๆใหม่ ๆ แม่เฒ่าก็รับเข้ามา มันไม่ได้ยากเลย อาจจะต้องเพิ่มในเรื่องของทักษะการขายหน่อยนึง เพราะว่าที่ผ่านมาตัวแม่เฒ่าเองเนี่ย เป็นเจ้าของสูตรทำอยู่ที่บ้าน แล้วก็ให้คนอื่นเอาไปขายตามตลาดนัด ตามปอย แต่วันนี้เนี่ยมาเปิดโลกทัศน์ เปิดมุมมอง เปิดโอกาสให้แม่เฒ่าได้ลองใช้โซเชียล ลองขายผ่านเฟสบุ๊คดู แม่เฒ่าเองก็ทำได้ดีมาก ๆ เลย อาจจะมีสั่นมีประหม่าอยู่บ้าง นิด ๆ หน่อย ๆ แต่ว่าเรื่องอย่างนี้ทำบ่อย ๆ มันก็จะเป็นเอง การตอบข้อความนี่อาจจะยังไม่ไว อาจจะยังไม่ทั่วถึง แต่ก็คิดว่าไม่ใช่เรื่องยาก กำลังพูดกับแม่เฒ่าค่ะว่าอาจจะต้องหาผู้ช่วยในการช่วยถาม ช่วยอ่านให้แม่เฒ่าแล้วแม่เฒ่าตอบ ช่วยเก็บออเดอร์ให้แม่เฒ่า 

แม่เผ่ง เป็นอีกตัวอย่างของคนที่พยายามเสริมทักษะของตัวเองเพื่อปรับตัวเข้าสู่โลกออนไลน์ โดยมีคนรุ่นใหม่อย่างน้องพลอยที่พร้อมจะส่งต่อประสบการณ์และทักษะที่มีให้กับทุกคนที่สนใจ การช่วยเหลือ เติมเต็มทักษะจำเป็นแห่งอนาคตให้แก่กันเป็นเรื่องที่น่ายินดี ในยุคที่ทุกอย่างเข้ามาอยู่บนโลกออนไลน์

ปกติกว่าเราจะได้ทำเลดี ๆ ในการตั้งร้านของเรา เราต้องเสียค่าเช่าเยอะ เราต้องเสาะแสวงหา ต้องฟาดฟันกับคู่แข่งกว่าจะได้เข้าไปอยู่ตรงนั้น แต่ว่าวันนี้เราสามารถที่จะนำพาสินค้าของเรา ไปโชว์ให้กับคนทั่วโลกได้ดูเลยค่ะ ส่วนจะเข้าถึงมากน้อยแค่ไหน หรือว่าจะขายได้มากเท่าไหร่ อาจจะต้องใช้ในเรื่องของเวลา และก็คือเรื่องของทักษะ ที่เราอาจจะต้องทำไปเรื่อย ๆ จนเราพบทางว่า เราจะพัฒนายังไงแก้ไขอย่างไร วันนี้เราจะไม่สนใจไม่ได้เลย เราต้องสนใจค่ะเพราะว่า การหาความรู้ก็ดี การพัฒนาอาชีพก็ดี หรือว่าการจะแก้ไขปัญหาบางอย่างที่เราเจออยู่ก็ดี บางทีอินเตอร์เน็ต หรือว่าความรู้ที่เขาลงไว้ในอินเตอร์เน็ต มันอาจจะเป็นคำตอบก็ได้ เราจะต้องศึกษาเรียนรู้อยู่เสมอ เพราะว่าโลกโลกาภิวัตน์ หมุนไปเปลี่ยนไปอยู่เสมอ ถ้าเกิดเราไม่เข้าถึง เราไม่เอาตัวเองเข้าไปหา แน่นอนค่ะว่าเราจะต้องล้าสมัย แล้วก็ไม่ทันเขา เขามีโรคระบาดเราก็จะไม่รู้ ใช่มั๊ยคะ เขาเปลี่ยนแปลงกฎหมายไปยังไงเราก็จะไม่เท่าทันเขา เพราะฉะนั้นเป็นสิ่งที่สำคัญมาก ๆ ที่เราจะต้องเรียนรู้และก็วิ่งให้ตามให้ทัน

น้องพลอยเน้นย้ำให้ผมฟังทิ้งท้ายถึงความจำเป็นในการเรียนรู้ทักษะบนโลกออนไลน์ ซึ่งเป็นเรื่องที่เราหยุดนิ่งไม่ได้จริง ๆ ครับ การหาความรู้และทักษะที่จำเป็นเพื่อให้เท่าทันกับสื่อออนไลน์เป็นเรื่องที่ควรศึกษาและถ่ายทอดให้แก่กัน ตราบที่เทคโนโลยีและโลกของเรายังไม่หยุดหมุน

author