ถนนคนเดินที่พบเห็นโดยส่วนใหญ่ จะเป็นแหล่งการค้าขาย สร้างรายได้ มีการแสดงวัฒนธรรม แต่ถนนคนเดินที่บ้านหนองเจ็ดหน่วย อ.กัลยาณิวัฒนา จ.เชียงใหม่ ซึ่งดำเนินการโดยเด็กๆชาวปกาเกอะญอ และผู้นำในชุมชน ภายใต้โครงการพลเผ่า พลเมือง พลโลก (MIDL for Inclusive Cities) กำลังสร้างความหมายใหม่ ทำถนนคนเดินให้มีคุณค่า มีชีวิตจิตวิญญาณของชาวปกาเกอะญอ
ถนนคนเดินบ้านหนองเจ็ดหน่วย
ก่อนที่จะจัดถนนคนเดิน เด็กๆชุมชนบ้านหนองเจ็ดหน่วย อ.กัลยาณิวัฒนา จ.เชียงใหม่ ประมาณเกือบ 20 คน ซึ่งเป็นชาวปกาเกอะญอ ได้ลงพื้นที่สำรวจแหล่งเรียนรู้ในชุมชนบ้านหนองเจ็ดหน่วยเกี่ยวกับชาติพันธุ์ปกาเกอะญอ พบว่า บ้านหนองเจ็ดหน่วยในปัจจุบัน เหลือหนองน้ำสำหรับใช้อุปโภค บริโภคไม่ถึง 7 แห่ง และสามารถใช้บริโภคได้ หรือเป็นน้ำดื่มของชุมชนได้หลักๆเพียง 1 แห่งเท่านั้น ซึ่งสะท้อนถึงความมั่นคงในการดำรงชีวิตของชุมชนในอนาคต
นอกจากนี้ยังพบว่า ผู้ที่จะถ่ายทอดเรื่องราวประวัติเกี่ยวกับหมู่บ้าน ภูมิปัญญาท้องถิ่น และการละเล่นพื้นบ้าน ส่วนใหญ่จะอยู่ในวัยผู้สูงอายุ และจะอยู่ตามแต่ละบ้านในชุมชน ยังขาดการรวบรวมและสืบทอดอย่างจริงจัง ดังนั้น เด็กๆจึงมองว่า อยากจะสืบสานความเป็นปาเกอะญอต่อไม่ให้สูญหาย จึงร่วมกันกับผู้นำชุมชนจัดถนนคนเดินขึ้นมา เพื่อสาธิตการทำอาหาร การละเล่นพื้นบ้าน และการแต่งกาย เช่น การเล่นลูกสะบ้า การปีนไม้ไผ่ การตำข้าวปุก ตลอดทั้งเป็นเวทีในการถกเถียงแลกเปลี่ยนสถานการณ์ปัญหาในพื้นที่
คุณค่าความหมายบนถนนคนเดิน
จากการบอกเล่าของเด็กๆชุมชนบ้านหนองเจ็ดหน่วย อ.กัลยาณิวัฒนา จ.เชียงใหม่ บอกว่า
“ถนนคนเดินของบ้านหนองเจ็ดหน่วย แตกต่างจากทั่วไปอย่างแน่นอน เพราะคนในชุมชนช่วยกันจัดถนนชุมชนแห่งนี้ และมีเกี่ยวกับวัฒนธรรม ตั้งแต่ ภาษา หัตถกรรม อาหาร ดนตรี การละเล่นพื้นบ้าน ถนนเราจะรวบรวมสิ่งเหล่านี้เอาไว้ นอกจากนี้ ยังมีการค้าขายของปกาเกอะญอ เช่น พืชผักผลไม้ต่างๆ หรืออาหารในท้องถิ่น ซึ่งจะสร้างรายได้ให้แก่คนในชุมชน โดยถนนคนเดินจะมีทุกวันศุกร์ จึงอยากเชิญชวนทุกคนมาเที่ยวถนนคนเดินกันเยอะๆ”
ส่วนในด้านของคนในชุมชน มองว่า “ถนนคนเดินนอกจากจะเป็นแหล่งการค้า และเป็นแหล่งเรียนรู้ สืบสานวัฒนธรรมแล้ว ยังควรเป็นพื้นที่ในการบอกเล่าปัญหาของคนในชุมชน และร่วมกันแก้ไขปัญหาที่เกิดขึ้น อย่างเช่น บ่อน้ำของหมู่บ้านกำลังจะหายไป เป็นต้น”
ถนนคนเดิน : พลเผ่า พลเมือง พลโลก
ถนนคนเดินบ้านหนองเจ็ดหน่วย เกิดจากเด็กเยาวชน และคนในชุมชน ที่มีความตระหนักในสิทธิวัฒนธรรมของตนเอง และลุกขึ้นมาจัดการสืบทอดผ่านถนนคนเดิน หรือ ถนนวัฒนธรรม ซึ่งเนื่องในโอกาสเทศกาลปีใหม่ของชาวปากเกอะญอปีนี้ ได้มีชาวปกาเกอะญอที่อาศัยอยู่ในต่างประเทศ ได้กลับมายังประเทศไทย และได้มาร่วมงานเทศกาลปีใหม่ในปีนี้ด้วย ได้กล่าวกับลูกหลานเยาวชนรุ่นต่อไปว่า
“..ไม่ว่าจะเป็นเพศอะไร วัยไหน ทำอาชีพอะไร นับถือศาสนาความเชื่ออะไร อยู่ที่ไหนบนโลกใบนี้..
“ความเป็นปกาเกอะญอ จะอยู่ในตัวคุณ..”
“เพราะคุณตระหนักเสมอว่าคุณคือลูกหลานปกาเกอะญอ มีสิทธิที่จะเรียนรู้และสืบสานความเป็นตัวคุณและบรรพบุรุษที่มาของคุณ..”
ดังนั้น เราจึงช่วยกันสื่อสาร เพื่อสืบสานและปกป้องทางวัฒนธรรมในทุกพื้นที่ ทั้งงานปีใหม่..งานเสวนาอนาคต งานถนนวัฒนธรรมของเด็ก งานทำอาหาร งานการละเล่น ..
ขอขอบคุณผู้นำศาสนาทุกท่าน นายอำเภอกัลยาณิวัฒนา ผู้อำนวยการโรงพยาบาล กำนัน ผู้ใหญ่บ้าน ตำรวจ อบต. โรงเรียน กลุ่มแม่บ้าน สถาบันสื่อเด็กและเยาวชน ที่มาช่วยสนับสนุนเด็ก ๆ ได้มีส่วนร่วมเรียนรู้และแสดงออกในวัฒนธรรม ..ที่สำคัญขอบคุณพี่น้องปกาเกอะญอที่มาจากอเมริกา อังกฤษ ต่างประเทศ ที่มาร่วมปลุกพลังให้แก่เด็ก ๆ ด้วย
ขอบคุณภาพและเรื่องราว โดย สถาบันสื่อเด็กและเยาวชน (สสย.)
