พื้นที่ออกกำลังกายที่สร้างเพื่อคนสูงอายุโดยเฉพาะ
ท่ามกลางบริบทสังคมสูงวัย ที่กำลังเกิดขึ้นในหลาย ๆ พื้นที่ของประเทศเรานะครับ สิ่งหนึ่งที่เราจะเห็นได้มากขึ้นและบ่อยขึ้น ก็คือการที่คนสูงวัย เริ่มมาใส่ใจ หันมาดูแลสุขภาพกันมากขึ้น
แต่สิ่งหนึ่งที่น่าสนใจ แล้วก็เป็นคำถามที่สำคัญ ก็คือว่าในขณะที่ร่างกายของเราไม่ได้แข็งแรงเหมือนเดิมแล้ว แล้วการออกกำลังกายแบบไหน อุปกรณ์ออกกำลังกายต้องเป็นอย่างไร ถึงจะสอดคล้องกับสภาพร่างกายของเราที่ไม่ได้แข็งแรงเหมือนเดิม วันนี้ Localist ชีวิตนอกกรุง ชวนมาหาคำตอบไปพร้อมกัน
เราเริ่มต้นจากการไปพูดคุยกับ ดร.อุดม สุวรรณพิมพ์ ผู้ช่วยคณบดีด้านกิจการภายนอก คณะเทคโนโลยีวิทยาศาสตร์สุขภาพ วิทยาลัยวิทยาศาสตร์การแพทย์เจ้าฟ้าจุฬาภรณ์ ราชวิทยาลัยจุฬาภรณ์ ครับ ว่าผู้สูงวัย มีความจำเป็นแค่ไหน ในการที่จะต้องมีเครื่องออกกำลังกายที่เหมาะสม
สรีระของผู้สูงวัยมันเป็นเรื่องของความเสื่อมของร่างกายตามช่วงวัย ซึ่งแทบจะหลีกหนีไม่พ้น การร่นระยะการเกิดก่อน เกิดหลังสภาวะเสื่อมของร่างกายก็ขึ้นอยู่กับวิถีการใช้ชีวิตประจำวัน ของเจ้าของร่างกายผู้นั้น ว่ามีการใช้ร่างกายที่ถูกต้องไหม มีการใช้ร่างกายที่หักโหมหรือเปล่า มีความเป็นอยู่อย่างไร ทั้งการกิน การอยู่ กานออกกำลังกาย และการใช้ชีวิตด้วย
ทำให้ช่วงวัยของผู้สูงอายุมีภาวะเสื่อมทางร่างกาย ชัดเจน และมีโอกาสที่จะเป็นแล้วหายยาก การซ่อมแทรมส่วนที่สึกหรอของผู้สูงอายุ ก็จะไม่เหมือนกับช่วงวัยอื่น เพราะฉะนั้นเรื่องของการออกกำลังกาย กายเคลื่อนไหว ทำอย่างไร ถึงจะถูกต้องตามหลัก ในแต่ละช่วงวัยของผู้สูงอายุ
ส่วนหนึ่งคือเรื่องของอุปกรณ์ และความยากง่าย ของการเล่น ของการใช้อุปกรณ์ หลายอย่างถามว่ามันตอบโจทย์การออกกำลังกายเพิ่มสร้างเสริมสุขภาพได้ไหม ก็คือได้ แต่บางอย่างอาจใช้แรงเยอะเกินไป เป็นวิธีที่ยากเกินไป ผู้สูงอายุเองความพร้อมทางร่างกายอาจไม่เข้าถึงเครื่องมือนั้น ก็เป็นเรื่องหนึ่งที่มันไม่เหมาะสมกับช่วงวัยของเขา
จากที่ได้คุย ทำให้เราพอได้รู้แล้วนะครับ ว่าสำหรับผู้สูงวัยแล้ว อุปกรณ์ออกกำลังกาย ก็ต้องมีการออกแบบ สำหรับการใช้งานไม่เหมือนทั่ว ๆ ไป แต่อุปกรณ์ส่วนใหญ่ที่เราเห็นกัน ตามสวนสาธารณะ อาจยังไม่เหมาะสมเพียงพอ แล้วการที่จะออกแบบอุปกรณ์สำหรับออกกำลังกายให้ผู้สูงวัยนั้น ควรจะเป็นอย่างไรบ้าง
เราไปตามเรื่องนี้กันต่อ ที่ บ้านแม่มอก อ.เถิน จ.ลำปาง เพราะที่หมู่บ้านแห่งนี้ เพิ่งจะมีลานออกกำลังกายสำหรับผู้สูงวัยโดยเฉพาะเลย ถูกสร้างขึ้นมา ด้วยความร่วมมือจากหลาย ๆ ภาคส่วน ไม่ว่าจะเป็นภาควิชาการ หน่วยงานท้องถิ่น และภาคประชาชนในพื้นที่โดยเฉพาะในภาควิชาการ ที่เอางานวิจัยมาช่วย พัฒนา และจัดสร้าง
การออกกำลังกายที่เป็นแบบฉบับโดยตรงของผู้สูงอายุ เรายังไม่ได้เห็นต้นแบบ ที่มีการศึกษาแล้วก็วิจัยอย่างจริงจังว่า เราจะมีวิธีการหรือว่ามีรูปแบบการออกกำลังกาย สำหรับการส่งเสริมสุขภาพผู้สูงอายุ ทำให้ฟื้นฟูสภาพจาก ภาวะเสื่อมของทางร่างกายผู้สูงอายุที่เป็นอยู่ได้อย่างไร เราได้มีการศึกษาและวิจัยแล้ว ว่าอุปกรณ์ที่เราได้ ออกแบบมาทั้ง 12 อุปกรณ์ พร้อมลานที่มีลู่วิ่งชัดเจน น่าจะสร้างสุขภาพที่ดีให้กับผู้สูงอายุ ได้เฉพาะเลย ตอนนี้สร้างเสร็จแล้ว และอยู่ระหว่างการประเมินผล… ว่าเป็นไปตามข้อสมมุติฐานหรือไม่ ที่สำคัญที่สุดคือเป็นเครื่องออกกำลังกาย ที่ชุมชน ท้องถิ่น สามารถไปประยุกต์สร้างได้ในต้นทุนที่ต่ำ และสามารถดำเนินสร้างได้ในชุมชน
ดร.อุดม สุวรรณพิมพ์
ซึ่งคุณขวัญดาว เป็นเจ้าหน้าที่ พัฒนาชุมชน ของเทศบาลแม่มอก เล่าให้ฟังถึงความร่วมมือของภาคส่วนต่าง ๆ
ก็จะเป็นการบูรณาการร่วมกัน ก็จะมีราชวิทยาลัย ของงบประมาณจาก วช. คนคิดเป็นนักวิชาการ คนออกแบบเป็นนักวิชาการ แต่คนทำเป็นชาวบ้านที่มาช่วยกันทำ โดยใช้วัสดุในท้องถิ่น ที่ต้องทำจากไม้ เพราะว่าแม่มอกมีไม้เยอะ หาง่ายในพื้นที่ ถ้าเป็นพื้นที่อื่นอาจมีมูลค่าสูง แต่ที่แม่มอกนี่คือวัสดุที่ถูกที่สุดแล้ว เทศบาลก็มีการอำนวยความสะดวกสถานที่ให้ อนุญาติให้ใช้พื้นที่ เราก็เลยได้ที่สนามกีฬา
ขวัญดาว สิทธิเสนา นักพัฒนาชุมชน เทศบาลตำบลแม่มอก อ.เถิน จ.ลำปาง
พี่ธันยธรณ์ ซึ่งเป็นอีกคนหนึ่งที่ร่วมแรงร่วมใจสร้างลานออกกำลังกายแห่งนี้ เล่าให้ฟังครับว่า การทำนี้ไม่ง่ายเลย เพราะว่าต้องพิถีพิถัน ละเอียดเป็นพิเศษ
วัสดุที่มีความคม ไม่ได้เลย เราต้องลบคมออกหมด เหลี่ยมไม้ เหลี่ยมเหล็ก เหลี่ยมปูน หรือว่าจะเป็นเงื่อนเชือก ที่ผู้สูงอายุอาจสะดุด ต้องเก็บความเรียบร้อยให้หมด ดูความเรียบของพื้น สำหรับผู้สูงอายุ ถ้าพื้นไม่เรียบ เท้าแพลงนิดเดียวก็มีปัญหาแล้ว เพราะฉะนั้นเราต้องดูความเรียบของพื้น ก็สำคัญ
ความแข็งแรงของอุปกรณ์ จะเน้นย้ำเรื่องความแข็งแรง ซึ่งในแบบจะเน้นตลอดว่าคุณต้องปักเสาลงไปนะ มันต้องลึกหน่อย เพื่อไม่ให้เสามีโอกาสล้มเพื่อมีการใช้งานอุปกรณ์นั้น ๆ อยู่
ธันยธรณ์ สุริยะ ตัวแทนภาคประชาชน ตำบลแม่มอก
หลังจากที่สร้างเรียบร้อย ก็มีผู้สูงอายุในชุมชนเริ่มเข้ามาใช้บริการ เพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ
เขามาสร้างสนามที่นี่ ก็เลยมีโอกาสได้มาออกกำลังกาย ดีมาก มีประโยชน์มากเลย ผู้สูงอายุบางคนที่เขามาเดิน เขาบอกว่าเมื่อก่อนความดันเขาสูง หลังจากมาออกกำลังกายไปวัดดูอีกที ความดันเขาก็กลับมาปรกติ น้ำหนักก็ลด
คำพูดจาก ผู้สูงวัยที่มาใช้ลานออกกำลังกาย
ปั่นจักรยานมันจะปวดขา ไม่ปวดเข่า จะปวดตรงส้นขา … ออกกำลังกายได้ออกแรงหลายจุดดี ไม่มีปวดเข่า ไม่มีปวดต้นขา แล้วอันนี้ก็รู้สึกว่ายืดแขนได้ ตึง ได้ดี รู้สึกสบาย ๆ
คำพูดจาก ผู้สูงวัยที่มาใช้ลานออกกำลังกาย
มันก็ดี ทำให้เราได้พัฒนารักษาอาการ ที่เราเริ่มจะไหลติด หรือบางคนก็เข่าเดินไม่ได้ มันก็หายไป มันก็ค่อย ๆ หายไป มันไม่ได้หายไปในทีเดียวเหมือนกับการฉีดยาเข้าไปในที่เจ็บปวด
ที่อยู่ตามหมู่บ้านมันออกกำลังได้ทุกวัย มันไม่เหมือนกับอันนี้ อันนี้เฉพาะผู้สูงอายุอย่างเดียว แต่อันนั้นมันทำมาสำหรับทุกวัย
คำพูดจาก ผู้สูงวัยที่มาใช้ลานออกกำลังกาย
เคยไปออกกำลังกายที่อื่น … ที่เป็นเครื่องออกกำลังกายแบบสำเร็จรูป ส่วนมากจะเป็นเครื่องออกกำลังกายประเภทที่ช่วยเรื่องกล้ามเนื้ออย่างเดียว ไม่ได้มีส่วนอื่น แต่ที่นี่มีหลากหลาย แล้วก็มีระดับการออกกำลังกายที่แตกต่างกันหลาย ๆ อย่าง
ถ้าทางรัฐได้สนับสนุน เกี่ยวกับเรื่องที่ออกกำลังกาย เยอะ ๆ หลาย ๆ ที่ … ขยาย ๆ ต่อไปจะดีมากเลย
คำพูดจาก ผู้สูงวัยที่มาใช้ลานออกกำลังกาย
คำพูดเหล่านี้เป็นเสียงสะท้อนจากกลุ่มผู้สูงอายุ ที่เข้ามาลองใช้ ลานออกกำลังกาย ที่นี่ ซึ่งอีกสิ่งหนึ่งที่เป็นประโยชน์ของการมีลานออกกำลังกายสำหรับผู้สูงอายุ คือการที่พวกเขา ได้มีพื้นที่พบปะพูดคุยกัน เรียกว่านอกจากได้เรื่องสุขภาพกายแล้ว การมาที่นี่ ก็ยังได้เรื่องของสุขภาพจิตอีกด้วย
ปัจจุบัน ลานออกกำลังกายสำหรับผู้สูงอายุ บ้านแม่มอก มีอุปกรณ์ทั้งหมด 12 เครื่อง และ ลู่เดิน 2 ลู่ และมีผู้สูงวัยมาใช้ออกกำลังไม่ต่ำกว่าวันละ 40 คน ในทุกวัน และเพิ่มจำนวนขึ้นเรื่อย ๆ
