เดือน ๔ เป็ง หรือวันเพ็ญเดือน4 ตามปฏิทินล้านนา วัดหลายแห่งในภาคเหนือหลายวัดได้จัดประเพณีตานหลัวหิงไฟพระเจ้า และตานข้าวใหม่ อย่างเช่นที่วัดบ้านถ้ำ (ร้าง) ตำบลบ้านถ้ำ อำเภอดอกคำใต้ จังหวัดพะเยา ช่วงเช้ามืดวันนี้ก็ได้มีการ่วมสืบสานประเพณี และทำบุญทอดผ้าป่าข้าวเปลือก เพื่อสมทบทุนในการบูรณปฏิสังขรณ์เสนาสนะภายในวัด ในการบูรณปฏิสังขรณ์ วัดบ้านถ้ำ (ร้าง) เพื่อยกวัดร้างขึ้นเป็นวัดที่มีพระภิกษุอยู่จำพรรษาต่อไป
ตานหลัวหิงไฟพระเจ้า เป็นการก่อฟืนผิงไฟเพื่อให้ความอบอุ่นแก่พระพุทธรูป ซึ่งคำว่า “หลัว” เป็นภาษาล้านนา หมายถึง ฟืน ส่วนคำว่า “หิง” หมายถึง การผิงไฟ โดยเจ้าอาวาสพร้อมด้วยพระลูกวัดจะร่วมกันจุดกองฟืน หรือ “หลัว” บริเวณลานข้างวิหาร หรือ “ข่วงแก้วทั้งสาม” ตั้งแต่เช้ามืด และประกาศให้ชาวบ้านมาร่วมอนุโมทนา และถือโอกาสผิงไฟร่วมกันเพื่อคลายหนาว
ตานข้าวใหม่ เป็นการถวายข้าวที่เพิ่งเก็บเกี่ยว เพื่ออุทิศส่วนกุศลแด่บรรพบุรุษและเทวดาอารักษ์ผู้คุ้มครองและมอบความอุดมสมบูรณ์ให้แก่ผลผลิต โดยการนำข้าวเหนียวมานึ่งให้สุก หรือเผาในกระบอกไม้ไผ่ เรียกว่า “ข้าวหลาม” และนำไปถวายพระสงฆ์ในตอนเช้าตรู่
นี่คือหนึ่งประเพณีของล้านนาที่สืบทอดกันมาตั้งแต่โบราณกาลจัดขึ้นเพื่อระลึกถึงบรรพบุรุษที่ล่วงลับไปแล้ว โดยการทำบุญด้วยข้าวใหม่ที่ได้จากการทำนา เก็บเกี่ยวพืชผลทางการเกษตร และชาวล้านนาถือว่าเป็นเดือนดีควรแก่การประกอบกิจอันเป็นมงคงทางพุทธศาสนา
ขอบคุณภาพและเรื่องราว บูรณปฏิสังขรณ์วัดช้างค้ำ วัดบ้านถ้ำร้าง Kunakon Tiwongsa
