จี้ทบทวน ‘ประกาศ ก.ทรัพยากรฯ’ ยกเว้น ‘EIA โรงไฟฟ้าขยะ’ เอื้อทุน-ขัดธรรมาภิบาลสิ่งแวดล้อม

28 ต.ค. 2558 มูลนิธินิติธรรมสิ่งแวดล้อม มูลนิธิบูรณะนิเวศ และเครือข่ายประชาชนศึกษาและติดตามปัญหาขยะ จัดเสวนา “ยกเว้น EIA โรงไฟฟ้าขยะ: วิกฤตสิ่งแวดล้อมใหม่ของสังคมไทย” และอ่านแถลงการณ์ต่อกรณีการยกเว้นการทำรายงานการวิเคราะห์ผลกระทบสิ่งแวดล้อม (EIA) โรงไฟฟ้าขยะ ณ ห้องประชุมมูลนิธิอาสาสมัครเพื่อสังคม (มอส.) จากนั้น ตัวแทนชุมชนจากพื้นที่ผลกระทบจะเดินทางไปยื่นหนังสือหนังสือเรียกร้องขอให้มีการทบทวนและยกเลิกประกาศของกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ต่อรัฐมนตรีว่าการกระทรวงทรัพยากรฯ ในช่วงบ่ายวันเดียวกัน

สืบเนื่องจาก มติคณะกรรมการสิ่งแวดล้อมแห่งชาติ ครั้งที่ 2/2558 (10 มิ.ย. 2558) และการออกประกาศกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม (ฉบับที่ 7) พ.ศ. 2558  มีผลยกเว้นให้โครงการโรงไฟฟ้าขยะมูลฝอยทุกขนาดกำลังการผลิตไม่ต้องจัดทำรายงาน EIA จากเดิมกำหนดให้กำลังการผลิตไฟฟ้าตั้งแต่ 10 เมกะวัตต์ขึ้น ไปต้องจัดทำรายงาน EIA โดยให้ดำเนินการตามประมวลหลักการปฏิบัติ (Code of Practice: CoP) แทน ตอบสนองกับแผนแม่บทการจัดการขยะระดับชาติของรัฐบาลโดยการสร้างโรงไฟฟ้าขยะ

ดร.สมนึก จงมีวศิน เครือข่ายเพื่อนตะวันออก กล่าวว่า ประกาศดังกล่าวมีผลบังคับแล้ว ในขณะที่ประมวลหลักการปฏิบัติ หรือ CoP เป็นมาตรการใหม่ที่ยังไม่มีความชัดเจน และคณะกรรมการกำกับกิจการพลังงาน (กกพ.) ยังไม่มีการประกาศหลักเกณฑ์ออกมา ทำให้กลายเป็นช่องว่าง ที่โรงไฟฟ้าบางแห่งที่มีตั้งเป้ากำลังการผลิตต่ำกว่า 10 เมกะวัตต์ เพื่อหลีกเลี่ยงการทำ EIA อาจขยายกำลังการผลิตเพิ่มเกิน 10 เมกะวัตต์ 

ดร.สมนึก กล่าวให้ข้อมูลด้วยว่า ร่างแผนแม่บทการบริหารจัดการขยะมูลฝอยของประเทศ พ.ศ.2559-64 กำหนดพื้นที่ที่มีศักยภาพเป็นโรงงานไฟฟ้าขยะ 53 แห่งทั่วประเทศ มี 7 แห่งที่มีขนาดใหญ่กว่า 10 เมกะวัตต์ จากจำนวนทั้งหมดเปิดดำเนินการแล้ว 2 แห่ง ได้แก่ เทศบาลนครภูเก็ต เทศบาลนครหาดใหญ่ และอยู่ระหว่างการก่อสร้าง 3 แห่ง  ได้แก่ กทม. เทศบาลนครขอนแก่น เทศบาลตำบลแม่ขรี จ.พัทลุง เซ็นสัญญา MOU  2 แห่ง ได้แก่ เทศบาลนครพระนครศรีอยุธยา อบจ.ระยอง นอกจากนี้อยู่ระหว่างการศึกษาความเหมาะสม 1 แห่ง ได้แก่ อบจ.ลำพูน ส่วนอีก 45 แห่ง ถูกคัดค้านจากชาวบ้าน เพราะไม่ไว้วางใจการจัดการที่ผ่านมา

ไพโรจน์ พลเพชร อดีตคณะกรรมการปฏิรูปกฎหมาย กล่าวว่า ประกาศกระทรวงทรัพยากรฯ ให้ความสำคัญกับการทำงานในระยะเร่งด่วน พิจารณาผ่อนปรนกฎหมายที่เกี่ยวข้อง นั่นชัดเจน เพราะ CoP เป็นมาตรการผ่อนปรนในการลงทุนของกลุ่มทุน ให้เดินได้โดยไม่มี EIA มาเป็นอุปสรรคการลงทุนในช่วงสถานการณ์พิเศษ 

ทั้งที่ปัจจุบัน EIA ไม่ได้น่าชื่อถือ ไม่เป็นที่ไว้วางใจ ถึงขั้นถูกเรียกว่าเป็นใบอนุญาตทำลายทรัพยากร ทำลายชีวิตผู้คน แม้แท้จริงจะเป็นมาตรการป้องกันก่อนเกิดโครงการที่ทั่วโลกใช้กัน แต่ CoP เป็นมาตรการหลังอนุมัติอนุญาตแล้ว ผิดหลักการธรรมาภิบาลสิ่งแวดล้อมที่ต้องเป็นการป้องกัน โปร่งใส ให้ประชาชนมีส่วนร่วมตั้งแต่ต้น ในอนาคตหากมีการใช้ CoP จะเกิดอะไรขึ้นในประเทศต่อไป เป็นเรื่องที่น่าเป็นห่วง 

อดีตคณะกรรมการปฏิรูปกฎหมาย กล่าวด้วยว่า CoP นี่คือการถ่อยหลังกลับไป ละเลยการมีส่วนร่วมที่สำคัญอย่างน้อย 3 เรื่อง คือ 1.เข้าไม่ถึงข้อมูลของประชาชน

2.การรับฟังความเห็นประชาชน ซึ่งไม่เกี่ยวกับกลุ่มสนับสนุน-คัดค้านและไม่ใช่การฟังเพื่อลงมติ แต่เป็นการรับฟังที่น้ำหนักของเหตุผล โดยคนกลางที่เป็นอิสระมาทำหน้าที่รับฟังและให้ความเห็นโดยไม่มีอคติ อีกทั้งมีคุณภาพของการรับฟัง สามารถอธิบายได้ว่าทำไม่ไม่เอาความเห็นนั้นๆ อย่างไรก็ตาม ที่ผ่านมาไม่มีตรงนี้ ดังนั้นการรับฟังจึงไม่มีความหมายในสังคมไทย และเกิดการล้มเวทีการรับฟังความเห็นขึ้น

3.ประกาศกระทรวงทรัพยากรฯ ไม่เป็นไปไปตามรัฐธรรมนูญที่ต้องฟังความเห็นอย่างเพียงพอ ซึ่งอาจต้องให้ศาลเป็นคนพิสูจน์ โดยการฟ้องศาลปกครองซึ่งไม่รู้ว่ากระบวนการจะยาวนานแค่ไหน

ไพโรจน์ กล่าวว่า ประเด็นสำคัญคือ 53 พื้นที่ ซึ่งจะได้รับผลกระทบได้ส่งเสียงมากเพียงพอหรือไม่ อย่างไรก็ตามชาวบ้านไม่ได้คัดค้านและสังคมต่างเห็นปัญหาร่วมกัน แต่คำถามคือเรามีทางเลือกในการแก้ปัญหาหรือไม่ ในส่วนของชาวบ้านเองก็สามารถเสนอทางเลือกให้สังคมได้ด้วย ไม่ได้เป็นแค่กลุ่มคัดค้านอย่างเดียว เราบอกได้ว่าเราต้องการให้ขนาดต่ำกว่า 10 เมกะวัตต์ ต้องถูกตรวจสอบด้วย

“ขอย้ำว่าเสรีภาพในการพูด การแสดงความคิดเห็นเป็นสิทธิขั้นพื้นฐาน ไม่ว่าอยู่ในสถานการณ์พิเศษแบบไหนก็ไม่สามารถปิดกั้นได้” ไพโรจน์กล่าว

แถลงการณ์ของเครือข่ายประชาชนระบุ ดังนี้ 

author

กองบรรณาธิการ

กองบรรณาธิการเว็บไซต์ citizenthaipbs.net ดูแล เรียบเรียง และรวบรวมเนื้อหาจากนักข่าวพลเมือง