กิจกรรมนั่งห้างส่องสัตว์ที่บ้านต้นไม้ริมชายป่าห้วยขาแข้ง ชุมชนบ้านไผ่งาม ตำบลระบำ อำเภอลานสัก จังหวัดอุทัยธานี กิจกรรมนี้อยู่ในพื้นที่ท่องเที่ยวโดยชุมชนบ้านไผ่งาม ของกลุ่ม “วิสาหกิจชุมชนส่งเสริมท่องเที่ยวสัตว์ป่าตำบลระบำ”
ใช่แล้วอ่านไม่ผิดสื่อความหมายตรง ชาวบ้านร่วมกับนักวิชาการ ร่วมกับกรมป่าไม้ ร่วมกับเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วยขาแข้ง และองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นตั้งกลุ่มวิสาหกิจขึ้นมา ทำการท่องเที่ยวที่เกี่ยวข้องกับสัตว์ป่าตลอดแนวเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วยขาแข้ง จังหวัดอุทัยธานี เพื่อแก้ปัญหาพื้นที่ป่าเท่าเดิม แต่สัตว์ป่าล้นออกนอกแนวเขต กระทบต่อชุมชนรอบป่าห้วยขาแข้ง ที่ต้องรับมือกับสัตว์ป่าเพื่อปกป้องผลผลิตของตัวเอง
เป็นระยะเวลากว่า 10 ปีแล้วที่การลาดตระเวนเชิงคุณภาพ มีการใช้เทคโนโลยี ใช้ระบบดาวเทียม จัดเก็บข้อมูลการเดินเท้าสำรวจ และปกป้องป่าห้วยขาแข้ง ทำให้สัตว์ป่าปลอดภัย และเพิ่มจำนวนมากขึ้น เมื่อสัตว์ป่าเพิ่มขึ้นแต่ป่าไม่สามารถขยายพื้นที่ป่าเพิ่มได้ สัตว์ป่าหลายชนิดจึงออกหากินในพื้นที่ขุมชน ออกหากินในแปลงปลูกพืชของชาวบ้าน
“สัตว์ป่าออกกินผลผลิตข้าว ข้าวโพด อ้อย และอื่น ๆ ชาวบ้านทำร้ายสัตว์ป่า เจ้าหน้าที่ใช้กฎหมายกับชาวบ้าน”
นี่คือการกระทบกระทั่งระหว่างสัตว์ป่า เจ้าหน้าที่อนุรักษ์ กับชาวบ้านริมผืนป่าห้วยขาแข้ง มานานหลายปี อาจารย์จากคณะวนศาสตร์ ม.เกษตรศาสตร์ ได้ทุนจากต่างประเทศ เพื่อเป็นตัวกลางหาทางออกของประเด็นนี้ โดยมีการศึกษาวิจัย จนเป็นที่มาของแนวคิดการบริหารจัดการสัตว์ป่าในรูปแบบท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ เป้าหมายคือการจัด การสัตว์ป่า ให้ถิ่นที่อยู่อาศัยของสัตว์ป่ามีความสมบูรณ์ ขณะเดียวกันก็ให้ชุมชนในพื้นที่ได้มีรายได้ และร่วมดูแลอนุรักษ์สัตว์ป่าไปในตัว โดยข้อแม้เดียวชุมชนต้องลดการทำเกษตรเชิงเดียวลง และทุ่มเททำการท่องเที่ยว
วิสาหกิจชุมชนพวกเขาใช้ห้างส่องสัตว์ป่า ที่เคยใช้เฝ้าระวังผลผลิตมาเป็นที่ท่องเที่ยวส่องสัตว์ป่าริมชายป่าห้วยขาแข้ง โดยทุกวันจะมีสัตว์ป่าสลับหมุนเวียนออกมาให้ได้เห็นหลากหลายชนิด ซึ่งจะมีวัวแดงมากกว่า 80 ตัว กระทิง ช้างป่า ละอง ละมั่ง กวางป่า หมูป่า หมาจิ้งจอก เสือโคร่ง นกยูงไทย และสัตว์ป่าชนิดอื่น ๆ อีกหลายชนิด
นอกจากกิจกรรมนั่งห้างส่องสัตว์แล้วยังมีล่องเรือชมพระอาทิตย์ขึ้น สัมผัสบรรยากาศยามเช้า ที่อ่างเก็บน้ำทับเสลา มีกิจกรรมเดินป่าศึกษาเส้นทางธรรมชาติที่ห้วยขาแข้ง ผืนป่ามรดกโลกที่ใหญ่ที่สุดในประเทศไทย ทุกกิจกรรมมีไกด์นำเที่ยวของกลุ่มวิสาหกิจชุมชนมาคอยให้ข้อมูลกับนักท่องเที่ยวอย่างใกล้ชิด
อย่างไรก็ตามกิจกรรมท่องเที่ยวสัตว์ป่าที่จัดโดยชุมชนรอบผืนป่าห้วยขาแข้ง ยังอยู่ในก้าวแรก เพื่อทดลองดูว่า สัตว์ป่าจะปลอดภัยจริงหรือไม่ และการท่องเที่ยวจะทำให้ชาวบ้านจะมีรายได้เพียงพอแลกกับที่ไม่ต้องทำเกษตรแปลงใหญ่หรือไม่
