กลับมาสร้างความคึกคักและปลุกเมืองสกลให้ถูกพูดถึงอีกครั้ง กับการออกแบบและลงมือเปิดพื้นที่สร้างสรรค์ตามสไตล์ไทสกล บริเวณ “ตรอกแคมคุก” อ.เมือง จ.สกลนคร กิจกรรมทดลองเปิดพื้นที่ออกร้าน แสดงงานผลงานศิลปะ ขายอาหาร ฉายหนังกลางแปลง และพื้นที่ทำกิจกรรมของครอบครัว ระหว่างวันที่ 5-7 สิงหาคม 2565 บริเวณถนนข้างเรือนจำเก่าอายุกว่า 100 ปี โดยความร่วมมือของกลุ่มคนรุ่นใหม่ผู้ที่มีหัวใจเป็นนักออกแบบ นักสร้างสรรค์ เพื่อร่วมหาแนวทางในการใช้ประโยชน์บนพื้นที่สาธารณะในเมืองสกลนคร ผ่านกิจกรรม “แคมคุก เรือนจำเรือนใจ” ภายใต้ความร่วมมือสนับสนุนของชาวสกลนครและหน่วยงานในท้องถิ่น
“คุกเก่า” คิดใหม่ ร่วมออกแบบภาพจำใหม่เมืองเก่าสกล
“เรามองว่าอยากทำให้คนพื้นที่ตรงนี้เห็นว่า การค้าขายมันเกิดขึ้นได้ในตรอกเล็ก ๆ อันนี้ที่คนมองข้าม พื้นที่สาธารณะตรงนี้เราสามารถใช้ประโยชน์ที่มันมากกว่าเป็นซอยแคบ ๆ ที่อันตราย เราสามารถมีพื้นที่ตรงนี้ เรามาเติมไฟ เราสามารถมีพื้นที่ให้กับศิลปินที่ไม่เคยแสดงผลงานที่ไหนเลยได้มาเล่าเรื่องของเขา มาค้าขายให้ดูว่ามันขายของได้มาเติมสีสันให้ เลยคิดว่าถ้ามันเกิดประโยชน์การค้าการขาย”
ยิปซี-จันทร์เพ็งเพ็ญ หนึ่งในทีมจัดกิจกรรมครั้งนี้ อธิบายที่มาของการเปิดพื้นที่การมีส่วนร่วมและไฟฝันของกลุ่มคนรุ่นใหม่ในสกลนคร และเขาเองเป็นอีกคนที่หวนคืนบ้านเกิดหลังจากไปทำงานในเมืองใหญ่ และกลับบ้านมาเปิดร้านกาแฟของตัวเองในชื่อ กาแฟดริปยิปซี เล่าให้ฟังด้วยน้ำเสียงหนักแน่นถึงความฝันที่อยากเห็นภาพจำใหม่จากพื้นที่เรือนจำเก่า กว่า 10 ไร่แห่งนี้
“พื้นที่นี้อาจจะไม่หลงเหลือ เราอยากมาสร้างความทรงจำใหม่ให้กับผู้คนแถวนี้ บริเวณนี้เขาเรียกว่าตรอกคุกซึ่งมันเป็นเรือนจำร้าง เรือนจำเก่าที่ย้ายออกไปนอกเมืองแล้ว มันทิ้งร้างรอวันรื้อถอน ทำลาย เรามองว่าพื้นที่น่าสนใจ ด้วยบริเวณที่อยู่ใจกลางเมือง อยู่ใกล้สถานศึกษา มันน่าจะปรับเปลี่ยนฟังก์ชั่นการใช้งานได้ เรามาทำกิจกรรมบางอย่าง เพื่อให้ผู้หลักผู้ใหญ่ หรือคนที่มีอำนาจในการตัดสินใจเปลี่ยนแนวความคิดว่ามันสามารถเป็นฟังก์ชันอื่น โดยเรารู้สึกว่าการใช้พื้นที่นี้ทำกิจกรรมสร้างสรรค์มันน่าจะเกิดประโยชน์ เลือกร้านที่สร้างสรรค์และเป็นแรงบันดาลใจมาออกร้าน มีหลาย ๆ ส่วนร่วมด้วย”
เช่นเดียวกับเสือ–ธรรมวิทย์ ลิ้มเจริญวานิช คนรุ่นใหม่สกลนคร สมาชิก YEC สกลนคร ผู้เชื่อมั่นในเรื่องการฟื้นเศรษฐกิจเมืองสกลบ้านเกิด “พื้นที่คุกเก่ามันอยู่ในผังที่เราตั้งใจว่าอยากจะทำงานในสกลจังซั่นปีที่แล้ว จะเกี่ยวกับพัฒนาเศรษฐกิจสร้างสรรค์ ซึ่งของสกลนครเรามาให้ความสนใจในด้านเมืองเก่า บริเวณคุกตรงนี้จะอยู่ในผังของเมืองเก่าอยู่แล้ว พื้นที่คุกมันอยู่ในแผนเศรษฐกิจสร้างสรรค์ของเราในตอนแรกอยู่แล้วที่เราจะพัฒนาย่านเมืองเก่าเป็นย่านสร้างสรรค์ อย่างปีที่แล้วเราก็ทำสกลจังซั่น ตัวนี้ก็อยู่ในนั้นเหมือนกัน เนื่องจากว่าสถานการณ์ความไม่สะดวก เราเลยยกพื้นที่นี้ออกไปก่อนในช่วงเวลานั้น ปีนี้ก็ถือว่าเป็นโอกาสดีที่เรามีโครงการที่จะมาเปิดพื้นที่นี้อีกครั้ง
เพราะอย่างว่าพื้นที่เรือนจำหรือคุก ในสายตาคนทั่วไปเขาจะรู้สึกว่ามันไม่น่าพิศสมัยเท่าไหร่ ดูวุ่นวาย เด็ก ๆ ก็จะรู้สึกว่าถ้าทำผิดคุณครูจะส่งเข้าคุกเข้าเรือนจำ อย่างผมเคยเรียนแถว ๆ นี้ตอนเด็ก ๆ คุณครูเขาเคยขู่ มันก็เลยสร้างภาพจำให้ตั้งแต่เด็ก ๆ เรือนจำเป็นสิ่งที่ไม่ดี รวมสิ่งเลวร้าย รวมบุคคลเลวร้าย แต่ตอนนี้ยุคสมัยมันก็เปลี่ยนแล้ว อย่างเรือนจำตอนนี้ถูกย้ายไปอยู่โซนด้านนอกแล้ว ตรงนี้กลายเป็นที่รกร้าง เกือบ 10 ไร่ ไหน ๆ เรามีพื้นที่ใช้สอยขนาดใหญ่อยู่กลางเมืองแวดล้อมไปด้วยโรงเรียน เราควรหาประโยชน์จากพื้นที่ตรงนี้ มันควรไปทิศทางไหนที่มีประโยชน์กับเมือง”
ธรรมวิทย์ ลิ้มเจริญวานิช ยังเล่าต่อถึงการออกแบบงานแคมคุก “ก็อย่างงานแคมคุกก็เหมือนเป็นงานทดลอง สมมุติว่าวันหนึ่งพัฒนาพื้นที่ตรงนี้เป็นถนนคนเดิน หรือว่าพัฒนาเป็นที่พื้นที่เศรษฐกิจ ที่เอาในเรื่องของความสร้างสรรค์ เอางานคราฟต์ที่สกลนครเราเป็นจุดเด่นอยู่แล้ว หรือพื้นที่กำแพงเมื่อก่อนมันไม่สวยงาม เราเพิ่มเติมงานศิลปะลงไป อย่างงานวันนี้กำแพงส่วนหนึ่งเราก็ทดลองเป็นหนังกลางแปลงที่ไม่เหมือนที่อื่น เราอยากทดลองคนเมืองเขาตอบสนองกับไอเดียเหล่านี้ไหม”
คุกเก่า คิดใหม่ “อยากเห็นพื้นที่เรือนจำเก่า เปลี่ยนเป็นอะไรในอนาคต?”
นอกจากพื้นที่ร้านค้าที่ตั้งโต๊ะเล็ก ๆ ตลอดระยะทางเกือบ 200 เมตร ริมกำแพงสูงใหญ่ยังมีป้ายที่สร้างการมีส่วนร่วม ขอความคิดเห็นไอเดียสร้างสรรค์จากผู้มาร่วมงาน ให้ได้ลองออกแบบพื้นที่เรือนจำเก่า หากต้องมีการเปลี่ยนแปลงว่าควรจะเปลี่ยนเป็นอะไร โดยคนที่มาร่วมงานสามารถใช้สติ๊กเกอร์สีชมพูโหวตให้คะแนนแต่ละกล่องภาพอนาคตที่อาจจะเป็นไปได้ของเรือนจำเก่าแห่งนี้ เช่น สวนสาธารณะ ลานกีฬา พื้นที่เรียนรู้ พิพิธภัณฑ์ Art Gallery ตลาด ห้างสรรพสินค้า ถนน ลานจอดรถ และอื่น ๆ พร้อมมีโพสต์อิทหลากสีให้เขียนเหตุผลสนับสนุนขยายความข้อดี ข้อเสีย ของแต่ละแนวทางว่าเป็นอย่างไร
เพราะสติ๊กเกอร์สีชมพูเหล่านี้ นับเป็นรูปธรรมเบื้องต้นในการร่วมออกแบบเมืองของชาวสกลนครที่มาร่วมงานผ่านการแสดงความคิดเห็นด้วยมือของทุกคน ซึ่งมีสิทธิ์ที่จะฝันถึงภาพอนาคตเมืองของพวกเขาคนละไม้คนละมือ
“ตรอกแคมคุก” เติมไฟส่องสว่างให้ถนน เติมไฟฝันให้คนสกลนคร
เมืองเก่าสกลนคร เป็น 1 ใน 27 เมืองเก่า ตามประกาศของสำนักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ตามระเบียบสำนักนายกรัฐมนตรีว่าด้วยการอนุรักษ์และพัฒนากรุงรัตนโกสินทร์และเมืองเก่า พ.ศ. 2546 โดยเขตเมืองเก่ามีเนื้อที่รวม 3.5 ตารางกิโลเมตร หรือ 2,185.52 ไร่ และมีพื้นที่ต่อเนื่องออกไปด้านละ 500 เมตร รวมเป็น 4.76 ตาราง กิโลเมตร หรือ 2,972.85 ไร่ รวมถึงพื้นที่ “เรือนจำเก่า” กลางเมืองสกลนคร ซึ่งปัจจุบันปิดทำการไปแล้ว เหล่านี้คือต้นทุนทรัพยากรของเมืองเก่าสกลนคร
“ตรอกแคมคุก” กิจกรรมทดลองความร่วมมือบนพื้นที่สร้างสรรค์ในระยะเวลาสั้น ๆ ราว 3 วัน 3 คืน จึงเป็นโอกาสสำคัญในการเติมไฟฝันให้กับผู้คนในเมืองแห่งนี้ ได้กลับมาโชติช่วง ขับไล่ความมืดมนบนถนนที่เคยเงียบเหงาในตรอกเล็ก ๆ ให้ได้มีชีวิตชีวา และเติมพลังสร้างสรรค์ให้เมืองจากต้นทุนทรัพยากรมนุษย์ที่มีศักยภาพ มีพลังใจพลังกายและพร้อมลงมือออกแบบเมืองของพวกเขาให้กลายเป็นพื้นที่สำหรับทุกคนอย่างมีส่วนร่วม จากความคิดเห็นที่หลากหลาย ไม่ว่าจะเห็นด้วยหรือเห็นต่าง เพื่อให้ทุกคนมีพื้นที่แลกเปลี่ยนรับฟังซึ่งกันและกันในบ้านของพวกเขา “ไทสกล”
author
