นอกจากนโยบายของพรรคการเมืองที่มีต่อเรื่องรัฐสวัสดิการ นายณัฐวุฒิ กรมภักดี กลุ่มเพื่อนคนไร้บ้าน จ.ขอนแก่น ที่ร่วมตั้งคำถามถึงพรรคการเมืองในรายการพิเศษ 10 วัน 1000 นาที ยังมีข้อเสนอและร่วมแลกเปลี่ยนมุมมองต่อการแก้ไขปัญหาคนไร้บ้านซึ่งเป็นอีกดัชนีชี้วัดปัญหาความเหลื่อมล้ำในสังคมไทย
จากการนโยบายของพรรคการเมืองมีข้อเสนออะไรบ้างที่สามารถนำไปสู่การแก้ปัญหาได้ ทั้งระยะยาวและระยะเร่งด่วน
จริง ๆ แล้วในส่วนของสถานการณ์เรื่องคนไร้บ้าน ยังไม่มีการสำรวจแบบเชิงภาพรวมในระดับประเทศนี่เป็นเพียงจำนวนคนไร้บ้านในจังหวัดใหญ่ ๆ อย่างเช่น เชียงใหม่ ขอนแก่น และกรุงเทพมหานคร อย่างที่เป็นไปได้ผมว่าก่อนเริ่มต้นที่จะขยับหรือทำอะไร รัฐบาลควรเป็นเจ้าภาพหลักในการที่จะมีโครงการในการสำรวจสถานการณ์จำนวนคนไร้บ้าน ในระดับประเทศให้เห็นภาพรวมระดับประเทศว่าหาคนที่ออกมาใช้ชีวิตอยู่ในพื้นที่สาธารณะมันมีมากน้อยแค่ไหน เป็นอย่างไรเพื่อที่จะได้ออกแบบแนวทางรองรับหรือแก้ไขปัญหาได้ตรงจุด
ตอนนี้ประชากรคนไร้บ้านมีทิศทางการเพิ่มขึ้น หรือ ลดลงอย่างไร
แนวโน้มขยายตัวสูงขึ้นทุกจังหวัดครับ อย่างเช่น กรุงเทพมหานคร ขอนแก่น โดยเฉพาะขอนแก่นจะพัฒนาไปเป็นเมืองค่อนข้างใหญ่ และมีการพัฒนาหลากหลาย เช่น รถไฟความเร็วสูง รถไฟทางคู่อะไรต่าง ๆ และเมืองกำลังจะปรับภูมิทัศน์เพื่อรองรับเศรษฐกิจ การขยายตัวเศรษฐกิจ คนไร้บ้านหรือปัญหาคนไร้บ้านเกิดจากเมืองที่มีการขยายตัว และเป็นแหล่งรายได้ แหล่งประกอบอาชีพและคนไร้บ้านที่มีความเปราะบางในเรื่องของรายได้ อาชีพหรือจากครอบครัวเดิม เขาก็ต้องเข้าเมืองใหญ่เพื่อหารายได้ แม้แต่ในต่างประเทศ เมืองใหญ่ ๆ ก็ยังมีปัญหาคนไร้บ้านอยู่ ไม่ใช่แค่ประเทศไทยนะครับ
จริง ๆ แล้วปัญหาเรื่องคนไร้บ้าน ถ้าเราจะพูดว่ามันควรที่จะหมดไป ควรจะกลับคำใหม่ เราจะมีมาตราการรองรับกลุ่มที่จะกลายมาเป็นคนไร้บ้านอย่างไร หรือกลุ่มที่เป็นคนไร้บ้านอยู่แล้ว เราจะทำอย่างไรให้เขาหลุดออกจากสภาวะการเป็นคนไร้บ้าน แล้วมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น อันนี้คือคำถามสำคัญ ไม่ใช่การปัดปัญหาคนไร้บ้านไว้ใต้พรม ไปอยู่ข้างล่างแล้วทำเป็นมองไม่เห็น
ผศ.ดร.วิบูลย์ วัฒนนามกุล ทีมวิจัยสาเหตุการเป็นคนไร้บ้าน จ.ขอนแก่น มองว่าปัญหาคนไร้บ้านยังเป็นเรื่องที่ถูกมองข้ามเพราะเป็นเป็นกลุ่มน้อยไม่ใช่เป้าหมายของการหาเสียง
มองนโยบายของพรรคการเมืองในเรื่องของการแก้ปัญหาคนไร้บ้านอย่างไร
จริง ๆ นโยบายของพรรคการเมือง โดยภาพรวมเรื่องคนไร้รัฐกับคนไร้บ้านเป็นกลุ่มน้อย ไม่ใช่เป้าหมายของการหาเสียง ดังนั้นนโยบายทั่วไปเขาจะไปเน้นคนจน แรงงาน เกษตรกร ถ้าไปดูจะพูดถึงน้อยมาก อานิสงค์ที่จะได้กับคน 2 กลุ่มนี้ เป็นนโยบายที่เผอิญไปพูดถึงคนจนกลุ่มอื่นแล้วอาจจะได้ซึ่งที่ผ่านมา การเลือกตั้งทุกครั้งก็จะเป็นลักษณะนี้ แล้วมันทำให้คนกลุ่มนี้มันถูกมองข้าม แล้วในทางปฏิบัติก็เลยไม่ค่อยเกิดผลกับคนกลุ่มนี้ อย่างเช่น สวัสดิการรัฐ บัตรคนจนอย่างนี้ครับ ไปถามดูคนไร้บ้านได้เลย คนไร้บ้านส่วนใหญ่ไม่ได้ ทั้ง ๆ ที่เขาควรเป็นคนที่จะได้รับสิทธิ์นี้เต็ม ๆ ถึงแม้ว่าเขาจะมีทะเบียนบ้าน มีบัตรประชาชนแต่ไปถามดู เขาไม่รู้เรื่อง เขากลับไปบ้านเกิด ต้องไปทำอย่างนี้ เขาไม่รู้เรื่อง ก็จะไม่ได้เข้าไม่ถึงดังนั้นคำถามของเรา เราอยากรู้ว่านโยบายที่ชัดเจน ไม่ได้ขายฝัน แล้วก็สามารถทำได้จริงกับกลุ่มนี้
ข้อเสนอแนะของอาจารย์ คือ จะทำอย่างไร แก้ไขแบบไหน ในเมื่อเขาเป็นคนไทยอยู่แล้ว มีองค์กรหรือหน่วยงานไหนจะมารับรองเพื่อให้เขาเข้าถึงบัตรสวัสดิการของรัฐ
ใช่ครับ คือที่ผ่านมารัฐบาลก็พยายามประชาสัมพันธ์ แต่คนเราเมื่อด้อยโอกาสมันด้อยไปทุกเรื่อง ดังนั้น คนกลุ่มนี้ เขาไม่มีทีวี เขาไม่ได้ฟังวิทยุ บางทีเขาอยู่พื้นที่ชุมชนแออัดหรืออยู่ตามพื้นที่สาธารณะ เขาไม่ทราบข้อมูล เขาก็เข้าไม่ถึง ซึ่งจริง ๆ มีหน่วยราชการที่รัฐพยายามสร้างออกแบบรองรับกลุ่มนี้อยู่แล้ว ผมคิดว่าถ้าเขาทำงานเชิงรุกจะช่วยกลุ่มนี้ได้
ตัวเลขประชากรคนไร้บ้านตอนนี้เป็นอย่างไร
คือที่ขอนแก่นในเขตเทศบาลเรามี 100 กว่าคน เราสำรวจแต่ละครั้งข้อมูลมันก็จะขึ้น ๆ ลง ๆ ส่วนหนึ่งเป็นเพราะว่าธรรมชาติของคนไร้บ้าน เขาก็จะเคลื่อนย้าย เขาก็จะไปอย่างเช่น เขาอาจจะไปอยู่จังหวัดโน้น ไปอยู่จังหวัดนี้ หรือแม้กระทั่งถ้าหากว่าเขาโดนตรวจ โดนจัดระเบียบ เขาก็จะย้ายออกจากพื้นที่เดิมไป เราก็พยายามสำรวจในเขตเทศบาลให้ได้มากที่สุด เท่าที่จะมากได้ แต่เราก็จะพบว่าเดี๋ยวก็จะมีคนไร้บ้านหน้าใหม่ คนไร้บ้านบางกลุ่มซึ่งเวลาสำรวจแล้วไม่เจอเขา เช่น เด็กวัยรุ่น ดังนั้นตัวเลขเนี่ย ถ้าบอกว่าเอาตัวเลขเป๊ะ ๆ หรือเพิ่มขึ้นหรือเปล่าเนี่ย บางทีมันพูดยาก แต่ความยากจน ความเหลี่ยมล้ำ ปัญหาเรื่องการทำงาน ตกงานซ้ำซาก หรือการจ้างงานที่สวัสดิการต่ำ แบบนี้เรายังเห็นว่ามันเป็นปัญหาที่รุนแรง พวกนี้เป็นปัจจัยสำคัญที่มันทำให้เกิดคนไร้บ้านขึ้นมา
นอกจากนี้ยังมีกลุ่มด้อยโอกาสอื่น ๆ เช่น คนพิการที่ต้องได้รับการจ้างงาน หรือ สิทธิอื่น ๆ อาจารย์มองนโยบายของพรรคการเมืองเรื่องนี้อย่างไร
เอาเข้าจริง ๆ นะครับ มันก็น่าเศร้านะ หน่วยงานเอกชนกับรัฐเอง ไม่อยากจะจ้างคนพิการ กฏหมายเปิดช่องไว้ให้เขาส่งเงินเข้ากองทุน เขาเลือกที่จะส่งเงินเข้ากองทุนมากกว่า ซึ่งอันนี้มันสะท้อนความรับผิดชอบต่อสังคม บริษัทใหญ่ ๆ คุณควรจะทำเป็นตัวอย่าง มันอาจจะยุ่งยาก แต่คุณก็สามารถเลือกคนพิการให้ทำงานที่เหมาะสมกับตัวเขาได้ แต่ว่าบริษัทส่วนใหญ่ไปดูได้เลย โดยเฉพาะหน่วยงานราชการที่ต้องจ้าง เขาจะส่งเงิน เป็นหลักเลย ยิ่งคนไร้บ้านยิ่งลำบาก ซึ่งคนไร้บ้านเขาก็มีลักษณะเฉพาะของตัวเขาด้วยนะ และการจะมาจ้างคนไร้บ้านเขาก็ไม่ค่อยจะแน่ใจว่าจะทำได้ไม่ได้ แต่มีบางคนบางกลุ่มบางร้านเขายินดีช่วย แต่ก็ยังเป็นส่วนน้อย
author
